Աստվածներ, «Աստված» բառի ստուգաբանությունը

Աստվածներ

Սուրբ Գիրքը աստվածներ է կոչում Աստծո սրբությանը կամ գիտությանը կամ իշխանությանը հաղորդակից անձանց: Սուրբ Դիոնիսիոսն իր «Երկնային քահանայապետությունների մասին» գրքում նշում է, որ աստվածաբանությունն աստվածներ է կոչում երկնայիններին և մեզանից ավելի բարձր էություններին, իսկ մեզանից էլ` աստվածասերներին և սրբազան այրերին: Օրինակ` Ելից գրքում Աստծո կողմից աստվածներ են կոչվում մարգարեները (22.28), ինչպես նաև Մովսեսն անվանվում է աստված փարավոնի համար (Ելք 7.1): Սաղմոսում աստվածներ են կոչվում դատավորները, այնուհետև Աստված հավատացյալ մարդկանց ևս աստվածներ է կոչում և Բարձրյալի որդիներ (Սաղ. 82.1, 6): Քրիստոս հենց այս սաղմոսը վկայակոչեց, երբ հրեաները Նրան սկսեցին մեղադրել այն բանում, որ Իրեն ներկայացնում էր որպես Աստված և Իրեն Աստծո Որդի էր ասում (Հովհ. 10.33-36):

Վերոնշյալ սաղմոսում նշվում է մարդկանց վեր լինելը մյուս արարածներից, ըստ որի էլ Արարիչը մարդկանց մեծ կարողություններն ու աստվածանմանությունը նկատի առնելով ասում է, թե մարդիկ ևս աստվածներ են:

«Աստված» բառի ստուգաբանությունը

Աստված բառը ստուգաբանվում է` «աստ ած», որ գրաբարից թարգմանաբար նշանակում է` այստեղ բերեց: Խոսրով Անձևացին` Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու հայրը, իր ժամակարգության մեկնության մեջ ասում է, որ Աստված անունը արարչական է և մեզանում ստուգաբանվում է` «Աստ էած զմեզ», այսինքն` մեզ այստեղ` այս լինելիությանն ու գոյությանը բերեց: Մեր եկեղեցական հայտնի հեղինակներից Ներսես Լամբրոնացին իր Պատարագի մեկնության մեջ նշում է, որ արարածների ստեղծող գիտենք միայն Նրան, այդ պատճառով էլ ստեղծվածների արարչին կոչում ենք Աստված, այսինքն` ոչնչությունից դեպի էության ու գոյության, այն է` երկնավորներին ու երկրավորներին այստեղ բերող` աստ ածող: Աստված բառի ստուգաբանությունների մեջ նշվում է, ոչ միայն աստ ած-ը, այլև` աստեաց կամ հաստեաց, այսինքն` այստեղ բերեց, գոյացրեց, ստեղծեց արարածներ: Սուրբ Ներսես Շնորհալին իր եղբայր Գրիգոր Դ Պահլավունի Կաթողիկոսի հրամանով Միջագետքի Ասորվոց կոչվող նահանգի քահանաներին ուղղված թղթում ասում է, որ Նրան` ստեղծողին է հատուկ ու վայելուչ Աստված անունը, որը վեր Է քան բոլոր անունները, որովհետև Աստված արարչության անուն է:

Տեր Ադամ քհն. Մակարյան

«Քրիստոնեության իսկությունը» գրքից