«Եկեղեցին կարող է ձեզ տալ միայն մեկ բան՝ Հիսուս Քրիստոսին»

….Հասկանո՞ւմ եք, հավատը միշտ զոհեր է պահանջում մարդուց, ընծա է պահանջում: Օրինակ՝ մարդ կարող է ասել. «Ես սիրում եմ…» Սակայն ի՞նչ նկատի ունի դա ասելով: «Ես սիրում եմ լոլիկ, որովհետև այն քաղցրահամ է ու համեղ…» Սակայն երբ խոսում ենք ծնողների ու զավակների մասին, կնոջ ու ամուսնու մասին, դա բոլորովին այլ է, քան լոլիկ սիրելը: Երբ դու սիրում ես որևէ մեկի, հանուն այդ մարդու պատրաստ ես ինչ-որ բան զոհել, նեղություն կրել, ինչ-որ թանկ բան տալ: Եվ դա իսկական սեր կլինի: Եվ ուրեմն, հավատն իրականում նույն բանն է:

….Հավատը վստահություն է, հավատարմություն: Հավատը լատիներեն «fides» է՝ ընծա: Այն միշտ պայմանավորված է նրանով, ինչ ես պատրաստ եմ տալու:

Մեր գիտակցության մեջ, ցավոք, փոքր-ինչ հեթանոսական պատկերացում կա. եթե ես հավատում եմ, նշանակում է՝ Աստված ինձ օգնում է: Նա իսկապես օգնում է, սակայն ճշմարիտ հավատն այն է, երբ ես հասկանում եմ, որ Նա իմ կարիքն ունի: Աստված կարծես թե բացարձակ Ամբողջություն է, Լրություն, Նա չի կարող որևէ մեկի և որևէ բանի կարիքն ունենալ: Սակայն մեր Աստված մեր կարիքն ունի: Նա ասում է. «Քանի որ իմ այս փոքր եղբայրներից մեկին արեցիք այդ՝ ի՛նձ համար արեցիք» (Մտթ. 25:40): Նա մեզ մշտապես հենց դրան է կոչում: Նա մշտապես կարիք ունի, որպեսզի մենք այստեղ՝ երկրի վրա, լինենք Նրա ձեռքերը, Նրա ոտքերը, Նրա շուրթերը: Նա մեր կարիքն ունի: Եվ դա զոհեր է պահանջում մեզանից:

Պատահական չէ, որ Տերն ասում է. «Եթե մեկը կամենում է հետևել ինձ, թող ուրանա իր անձը, վերցնի իր խաչը և գա իմ հետևից» (Մտթ. 16:24): Այնքան էլ կարևոր չէ՝ հարուստ մարդ ես, կայացած, կրթված, շատ հասարակ ու անուսում. այդ ամենը կարող է լինել շատ ու շատ տարբեր: Պատմության մեջ բազմաթիվ հարուստ ու երևելի մարդիկ են եղել, որոնք եղել են իսկական քրիստոնյաներ: Իշխաններ, եպիսկոպոսներ, ինչ-որ ունևոր մարդիկ… Եվ նրանք ճշմարիտ քրիստոնյաներ էին, որովհետև պատրաստ էին զոհաբերելու, տալու: Եվ նրանցից շատերն իրենց կյանքի վերջում նահատակներ էին դառնում:

Կային նաև հասարակ մարդիկ: Բայց նրանք, ևս, հավատ ասելով՝ հասկանում էին ոչ թե այն, ինչ կարելի է ստանալ, այլ որոշակի հրավեր՝ այս աշխարհում Աստծու կողմից լինելու: Դու կարող ես լինել Նրա ծառան այն իմաստով, որով այսօր հիմնականում շատերը չեն հասկանում: Հաճախ երբ լսում են «Աստծու ծառա», կարծում են, որ դա ինչ-որ ստորացուցիչ, վատ բան է: Բայց չէ՞ որ ծառան աշխատողն է, Աստծու ծառան այն մարդն է, ով այստեղ՝ երկրի վրա ուզում է և կարող է ձգտել Աստծու գործը կատարել: Նա ասես անդամագրվում է այդ ջոկատին, այդ բանակին, Աստծու այդ զորքին: Ահա թե ինչ է նշանակում քրիստոնյա. նշանակում է, որ նա պատրաստ է այդ անելու: Եվ դա ինձ կարևոր է թվում:

Երբեմն մենք կարող ենք բարկանալ, երբ քաղաքական որևէ գործիչ կամ դերասան ասում է, որ ինքը հավատացյալ է, և նրան ցույց են տալիս եկեղեցում գտնվելիս: Մեզ համար դժվար է դատել, քանի որ հաստատ չգիտենք, թե այդ մարդն ինչով է ապրում: Եթե նա հանուն Աստծու իսկապես պատրաստ է ինչ-որ բան անել մարդկանց համար, ինչ-որ բանից հրաժարվել հանուն նրանց, ապա նա քրիստոնյա է:

Որովհետև հավատը մեզ միշտ կանգնեցնում է ընտրության առջև. մենք կարող ենք ընտրել սա կամ մեկ այլ բան: Մենք կարող ենք ընտրել այն, ինչը մեզ կմոտեցնի Աստծուն, կամ հակառակը: Իսկ եթե այդ ամենն ընդամենը ինչ-որ խաղեր են, վարագույր, ապա մարդ ո՞ւմ է խաբում: Եթե հեռուստադիտողին՝ ինչ-որ նպատակով, ապա հասկանալի է: Բայց եթե ինքն իրեն՝ ինչի՞ համար:

- Հավատը ճանաչվում է պտուղներով: Եվ Դուք ճիշտ ասացիք, որ դժվար է միանգամից տեսնել պտուղը, իսկ առավել դժվար է դրանց կոնկրետ գնահատականներ տալ կամ նույնականացնել, ճանաչել… Բայց ահա, երբ մենք, մեզնից յուրաքանչյուրը, եկեղեցի է գալիս, ըստ էության փոխվում է ինչ-որ բանում: Դուք մի կարևոր բան ևս նշեցիք. հաճախ մենք գնում ենք այնտեղ միայն որպես սպառողներ: Բայց այնուամենայնիվ մենք Եկեղեցուց ակնկալում ենք երևի առաջին հերթին սեր ու կարեկցանք: Մենք այնտեղ ո՞ւմ ենք հանդիպում: Սպասում ենք Քրիստոսի հետ հանդիպման, գալիս ենք Նրա մոտ, սեր, սրտագին վերաբերմունք, կարեկցանք ենք սպասում Նրանից, իսկ ո՞վ է մեզ այնտեղ իրականում դիմավորում: Ինչպե՞ս կտրվենք մեզանից ու մեր մտահոգություններից, որպեսզի եկեղեցում տեսնենք մերձավորին:

- Ձեր հարցը բարձրացնում է Եկեղեցու ամենակարևոր թեմաներից մեկը: Մի այսպիսի վանական խոսք կա. «Եթե տեսար եղբորդ, ապա տեսար Աստծուդ»: Հովհաննես Աստվածաբան առաքյալը՝ Փրկչի սիրելի աշակերտը, որին մենք նույնպես բոլորս սիրում ենք, ասում է. «Եթե մեկն ասի, թե սիրում է Աստծուն, և ատի իր եղբորը, սուտ է խոսում. ով չի սիրում իր եղբորը, որին տեսնում է, ինչպե՞ս կարող է սիրել Աստծուն, որին չի տեսել» (Ա Հովհ. 4:20): Ով չի սիրում իր մերձավորին, չի սիրում Աստծուն: Հովհաննես առաքյալը նաև ասել է. «Ամեն ոք, ով ատում է եղբորը, մարդասպան է» (Ա Հովհ. 3:15):

Ես՝ որպես քահանա, հաճախ եմ լսում Խոստովանության ժամանակ. «Դե, փա՜ռք Աստծու, ոչ մի ծանր մեղք մենք չենք գործել…» Հատկապես եթե տարեց մարդ է, նրա կյանքն արդեն ինչ-որ հանդարտ հունով է ընթանում, եթե երիտասարդության տարիներին ինչ-որ բան էլ եղել է, ապա արդեն խոստովանել է… Իսկապես որ, ոչ մեկի չի սպանել, սակայն սեր չունենալը… Եվ դա ե՛ս չեմ ասում, այլ Սուրբ Գիրքը, սուրբ Հովհաննես առաքյալը: Չսիրելը, սեր չունենալը մարդասպանություն է: Այո, մարդուն կարելի սպանել՝ նրա կյանքը խլելով, ինչ-որ մեկին կարելի է սպանել դավաճանությամբ, մյուսին՝ խոսքով: Բայց անգամ միայն այդ չսիրելով կարելի է սպանել մարդուն: Հասկանալի է, որ այստեղ աստիճանավորում կա, սակայն մենք պետք է միանգամայն հստակ հասկանանք, որ մեր փրկությունը կայանում է հենց նրանում, որպեսզի մենք, Տիրոջ կողմից մեզ պարգևված ժամանակահատվածում, այստեղ՝ երկրի վրա, կարողանանք փոխել մեր կյանքն այնպես, որպեսզի այն արժանի լինի հավիտենությանը:

Ինչպե՞ս փոխել այն: Ոչ թե պարզապես ավելի լավը դառնալ ինչ-որ հարցում, ավելի ազնիվ, ավելի կիրթ… Եկեղեցին այստեղ ի՞նչ կապ ունի: Մարդիկ հենց պետք է դաստիարակված, ազնիվ ու կուլտուրական լինեն… Մենք պետք է ունենանք այն նույն հատկությունները, որոնք ուներ Հիսուս Քրիստոս: Այդպե՛ս: Պողոս առաքյալը հրաշալի խոսքեր ունի, որ հաճախ ենք լսում, քանի որ դրանք Փիլիպեցիներին ուղղված թղթում է, և մենք դրանք կարդում ենք սուրբ Աստվածածնին նվիրված տոների ժամանակ, որոնք, փա՜ռք Տիրոջը, շատ են տարվա մեջ: «Ձեզանից յուրաքանչյուրը թող խորհի այն, ինչ որ կա Քրիստոս Հիսուսի մեջ» (Փլպ. 2:5): Հասկանո՞ւմ ենք, թե խոսքն ինչի մասին է: Փրկիչն ի՞նչ զգացմունքներ ուներ այլոց նկատմամբ: Միգուցե, այնպիսիք, որպիսիք անգամ անհասկանալի՞ են մեզ: Սակայն մենք չենք կարող սխալվել՝ այդ զգացմունքների մասին խոսելիս: Երբ Փրկիչը խաչին գամված մեռնում էր այդ անմարդկային տանջանքներից, որովհետև ավելի սարսափելի բան չկա, քան ողջ մարդու հայտնվելը խաչի վրա, գամված լինելն այդ փայտին, շնչահեղձությունից մեռնելը: Եվ այդտեղ՝ Նրա աչքի առջև, նրանք են, ովքեր ծաղրում էին Նրան, ծեծում, անարգում, հագուստները պոկում… Եվ այժմ խաչի տակ կանգնած վիճակ են նետում, մեկը Նրա անկար քիտոնն է դեպի իրեն քաշում, մյուսը մատը տկել է Նրա ուղղությամբ ու գոռում է. «Ուրիշներին էիր փրկում, այժմ քեզ փրկիր, իջի՛ր խաչից»: Մենք պատկերացնել անգամ չենք կարող այդ ամենը՝ սարսափի, խելագարության, մարդկային ստորության, գարշելիության, մեղքի վերջին աստիճանի այդ ողջ մթնոլորտը: Եվ Նա այստեղ է՝ խաչի վրա… Նա՝ Աստված լինելով: Բավական կլիներ անգամ Նրա ճկույթի շարժումը, որպեսզի ոչ միայն իջներ խաչից, այլև որպեսզի այդ բոլոր մարդիկ միանգամից հասկանային, թե Ով է նրանց առջև և ինչ են իրենք անում:

Համաձայնեք, ինչպիսի՜ գայթակղություն է. երբ մեկն ուղղակի ոչ դիտավորյալ վիրավորում է, անարդարացիորեն մեղադրում ինչ-որ բանում, մենք միանգամից ուզում ենք ապացուցել, առարկել, որպեսզի նա հենց այդ պահին իմանա, թե ինքը որքան սխալ է: Իսկ Տերն աղոթում է. «Հա՛յր, ների՛ր դրանց, որովհետև չգիտեն, թե ինչ են անում» (Ղուկ. 23:34): Նա աղոթում է՝ ահա՛ Նրա զգացմունքները: Մեզ համար դժվար է անգամ հանդգնել մոտենալ դրան, սակայն մենք պետք է փորձենք: Թեկուզ և ոչ միանգամից մեր թշնամիների ու մեզ վիրավորողների հանդեպ, բայց գոնե այն մարդկանց, որոնք չեն հասկանում մեզ, որոնք ինչ-որ կերպ վիրավորել են մեզ՝ գիտակցաբար թե անգիտակցորեն: Իսկ միգուցե ուղղակի մարդկանց հանդեպ, որոնք մեզ ոչնչով չեն վիրավորել… Սակայն բոլորին բարիք կամենալ, և հենց դա էլ մեզ քրիստոնյա կդարձնի:

Այլ կերպ չենք կարող մոտենալ Աստծուն: Ո՞վ է քրիստոնյան: Նա, ով կատարում է Քրիստոսի կամքը: Եվ պահում Աստծու պատվիրանները:

Քանի որ պատահական չէ,- խորհեք, խնդրում եմ,- մենք վերջերս լսեցինք դա, և ես մեծ հույս ունեմ, որ դա ապրում է մեր սրտում. Մեծ պահքից առաջ Տերը մեզ պատմում է Ահեղ Դատաստանի առակը: Ինչ-որ առումով ողջ պահքը նախապատրաստություն է այդ դատաստանին: Ինչպես և մեր ողջ կյանքը, քանի որ ի՞նչ է մեր կյանքը: Այն ուղղակի քննություն է: Ինչպես յուրաքանչյուր աշակերտ կամ ուսանող ձեզ իսկույն կասի, թե ինքն ամենից շատ ինչ կուզենար իմանալ առաջիկա քննությանը. «Ես ուզում եմ իմանալ, թե ինձ ինչ են հարցնելու: Ինձ հարցերն ասեք և ես կպատրաստվեմ»: Տերը մեզնից չի թաքցնում, թե ինչ է հարցնելու մեզ: Եվ շատերը միգուցե անգամ զարմանան՝ բոլորովին այն չէ, ինչ մեզ թվում է: Որովհետև մեզանից շատ պարզ բաներ են հարցնելու: «Եթե դու կերակրել ես սովածին, խմելու ջուր տվել ծարավին, հագցրել մերկին, այցելել հիվանդին կամ բանտարկյալին, ապա Ինձ ես արել…» (հմմտ. Մտթ. 25:35, 37, 40):

- Ինձ թվում է, որ դա ավետարանական անտինոմիաներից մեկն է: Մեկ այլ տեղ Տերն ասում է. «Եվ ով այս փոքրիկներից մեկին միայն մի բաժակ սառը ջուր կտա խմելու իբրև աշակերտ, ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, իր վարձը չպիտի կորցնի» (Մտթ. 10:42): Իսկ չէ՞ որ Քրիստոսին չհավատացող մարդիկ ևս կարող են կատարել այն պայմանները, որ մենք գտնում ենք Ահեղ Դատաստանի առակում…

- Իհա՛րկե: Եվ ոչ միայն կարող են, այլև հենց դրան էլ կոչված են: Եվ այստեղ մի պարադոքս կա, որը, հնարավոր է, բավականին անսպասելի լինի շատ ուղղափառների համար: Մի սուրբ մարդ ասում էր. «Երբ ես հայտնվեմ այդ Դատաստանին, Երկնային Արքայության դարպասների մոտ երեք բան կզարմացնի ինձ: Առաջինը, որ ես այստեղ եմ: Երկրորդը՝ չգիտես, թե ինչու ես այստեղ չեմ տեսնում նրանց, ովքեր, ըստ իմ համոզման, պետք է որ այստեղ լինեին: Երրորդը՝ այստեղ, չգիտես, թե ինչու, շատ են նրանք, որոնք ըստ իս չեն կարող հայտնվել այստեղ»:

Գիտեք, պետք է Աստծու դատաստանը մարդկայինով փախարինել: Մեծ հաշվով ամեն ինչ շատ պարզ է: Այդ փորձությունը կանցնեն միայն նրանք, ովքեր կկարողանան սովորել սիրել, որովհետև Աստված Սեր է: Սովորել իսկապես սիրել նշանակում է՝ սովորել ապրել Աստվածային կյանքով: Իսկ այնտեղ՝ Նրա Թագավորությում, հավիտենության մեջ, չենք կարողանա այլ կյանքով ապրել: Չի՛ կարելի: Մենք արդեն այստեղ՝ երկրի վրա, պետք է սովորենք ապրել «հավիտենական կյանքով», իսկ դա Սիրո կյանք է:

Սակայն դուք կասեք՝ բայց չէ՞ որ դա կարող են անել մարդիկ, որոնք չեն հավատում Քրիստոսին կամ հեռու են Եկեղեցուց, ինչ-որ այլ մարդիկ, այլ դավանանքի… Այդ դեպքում մենք ինչո՞ւ ենք քրիստոնյա: Այստեղ ամեն բան պարզ է. մենք ամենաերջանիկ մարդիկ ենք, որովհետև հավատ ունենք: Մենք գիտենք, որ Տերն աշխարհ եկավ հանուն մեզ: Գիտենք, որ ունենք հավատ առ Քրիստոս, իսկ «առանց ինձ ոչինչ անել չեք կարող» (Հովհ. 15:5): Մենք գիտենք, թե ի՜նչ դժվար է սովորել սիրել, և մենք այդ անելու հնարավորություն ունենք, որովհետև «ինչ որ անհնար է մարդկանց համար, Աստծու համար հնարավոր է» (Ղուկ. 18:27): Չէ՞ որ շատ դժվար է սովորել սիրել, անգամ անհնար է: Բայց ահա այստեղ է, որ սկսվում է հավատը, երբ ես ասում եմ. «Տե՛ր Աստված, ոչինչ չի ստացվում, չեմ կարողանում սիրել անգամ ամենամտերիմներին: Միևնույն է հավասարակշռությունս կորցնում եմ, միևնույն է ծույլ եմ, միևնույն է կոպիտ եմ, միևնույն է իմ մասին եմ մտածում: Ես եսասեր ու ինֆանտիլ եմ… Տե՛ր, օգնի՜ր»: Ահա այդ «Տե՛ր, օգնի՜ր»-ն էլ հենց հավատի սկիզբն է, փրկության սկիզբը: Աստված գալիս և օգնում է, եթե մենք իսկապես ուզում ենք:

Իսկ անհավատ մարդիկ դա չունեն: Չկա: Լավագույն դեպքում նրանք կգնան կոնսերվատորիա, Բախի երաժշտությունը կլսեն, և ապրելը փոքր-ինչ կհեշտանա: Կամ կբացեն Լև Տոլստոյի վեպը, բարոյականության մասին ինչ-որ հրաշալի խոսքեր կկարդան…

- Չնայած դա ևս կարող է նրանց դրդել դեպի Քրիստոս տանող ուղուն կանգնելու…

- Ամեն բան կարող է դրդել այդ ուղուն կանգնելու: Որովհետև «քամին ուր ուզում է՝ փչում է, և նրա ձայնը լսում ես, բայց չգիտես որտեղից է գալիս կամ ուր է գնում. այսպես է և ամեն ոք, որ Հոգուց է ծնված» (Հովհ. 3:6): Բայց ես սա ասում եմ նրա համար, որպեսզի մենք հասկանանք այդ տարբերությունը. մենք դա ունենք: Եվ իրականում սարսափելի է, երբ մենք, նման հարստություն ունենալով, այդքան վատ ենք դրանից օգտվում:

Պատկերացրեք՝ լեռան ստորոտին, որի գագաթը պետք է բարձրանալ, մարդկանց մի քանի խումբ կա: Նրանցից ոմանք ո՛չ ճանապարհ գիտեն, ո՛չ սարքավորումներ ունեն, ոչ էլ անգամ գագաթն են տեսնում (այն մառախլապատ է): Սակայն նրանք ուզում են բարձրանալ, սողում են, երբեմն չի ստացվում… Նրանք ցած են գլորվում, գնում են այնտեղով, որտեղով ընդհանրապես պետք չէ գնալ… Եվ մարդկանց մյուս խումբը: Նրանք ունեն նավիգատոր, քարտեզ, սարքավորումներ, ուղեկցորդներ: Ամեն ինչ կա: Միայն գնալու ցանկություն և ջանք է հարկավոր: Եվ ահա այդ ամենը կա, բայց նրանք դրանցից չեն օգտվում: Այդ նավիգատորով գարեջրի շշերն են բացում կամ էլ փոխանակում են այլ իրերի հետ, օրինակ՝ սիրուն շորերի… Այդ ողջ հարստությունը ունեն, սակայն չեն օգտվում… Իսկ այն առաջինների մեջ միգուցե բնածին տաղանդի տեր մեկը կա, որն արդեն վեր է բարձրացել: Իսկ մենք դեռ նույն տեղում ենք՝ սիրել չգիտենք, թշնամիների ենք փնտրում, հուսահատվում ենք, տրտնջում և այլն: Ո՞վ է մեղավոր: Մեր հավա՞տը: Եկեղեցի՞ն է մեղավոր: Դե իհարկե ո՛չ: Մեր Եկեղեցին ու մեր հավատն ունեն ամեն անհրաժեշտը, որպեսզի մեզ օգնեն այդ գագաթը բարձրանալու: Բայց նրանք մեզ ձեռքերի վրա չեն տանի…

Դա նույնպես մի զարմանալի նկարագիր է. Աստված կարող է ամեն ինչ, բացի մի բանից: Նա չի կարող փրկել մարդուն, եթե մարդն ինքը դա չի ցանկանում: Չի՛ կարող փրկել:

Ավելի ճիշտ, Նա կարող է բարձրացնել մեզ այդ գագաթը, օրինակ՝ ուղղաթիռով: Նրանք, ովքեր սար չեն բարձրացել, միգուցե չհասկանան ինձ, սակայն հավատացեք, որ դա այդպես է: Եթե դուք հայտնվել եք որևէ գագաթի, օրինակ՝ հինգ հազար մետրից բարձր, ուղղակի ձեզ վերցրել ու միանգամից դրել են այնտեղ… Դուք ձեզ շա՜տ վատ կզգաք: Գլուխը կսկսի սարսափելի ցավել, շնչելու օդ չեք ունենա, քթից արյուն կհոսի և սարսափելի կվախենաք: Իսկ ձեր կողքին, այդ նույն վայրում, հարևան քարին նստած կլինի մեկ այլ մարդ: Եվ նրա դեմքն ուրախությունից կփայլի, նրա աչքերից էլ արցունքներ կհոսեն, բայց դրանք կլինեն հիացմունքի և ուրախության արցունքներ: Նա կվայելի այդ գեղեցկությունը, կշնչի լեռնային օդը և երջանկությունից կհայտնվի յոթերորդ երկնքում: Բայց դուք կարծես թե նույն վայրում եք գտնվում… Մեկն իրեն վատ է զգում, մյուսը՝ լավ: Ո՞րն է տարբերությունը:

Այն է, որ այն երկրորդը իր ոտքով է այդտեղ հասել: Այո, նա երկար է քայլել, մարզվել է, ընտելացել կլիմային, նրա մարմինը, նրա օգանիզմը վարժվել են լեռնային օդին, և ահա այժմ նա գագաթին է: Իսկ դուք ջանք չեք թափել՝ ծուլացել եք, ժամանակ չեք ունեցել: Եվ Տերը եկել է. նա ձեզ էլ է փրկել ու այնտեղ նստեցրել: Սակայն դուք ձեզ վատ եք զգում…

Իսկապես, մեզ հաճախ թվում է, այդպիսի ժողովրդական պատկերացում կա հավիտենական կյանքի վերաբերյալ, որ երկու սենյակ կա՝ «Դժոխք» ու «Դրախտ»: Վատ մարդկանց փորձությունից հետո կուղարկեն ձախ, իսկ լավերին՝ աջ: Ուզում եմ ձեզ տարհամոզել, ասենք՝ ինքներդ էլ դա հրաշալի գիտեք, որովհետև զատկական օրերին հենց դրանով ենք ցնծում՝ դժոխք այլևս չկա: Չկա՛: Չէ՞ որ Տերն իջավ դժոխք: Դժոխքը խավար է, իսկ խավարը վերացնելու միայն մեկ միջոց կա՝ լույս վառել խավարում: Սատանան, Քրիստոսի կուլ տալով, կարծեց, թե վերջապես գործել է ամենակարևոր գործը: Ողջ աշխարհն իր ձեռքերում է, որովհետև ամենասքանչելի Մարդը, որ երբևէ եղել էր, այժմ իր իշխանության ներքո էր: Եվ Նա այժմ իր բանտարկյալների թվում կլինի: Սակայն սատանան չգիտեր, թե ինչ էր կատարվել: Փորձառու որսորդները (և այդ մասին խոսում է սուրբ Գրիգոր Նյուսացին, սուրբ Հովհան Ոսկեբերանը նրա փոխաբերությունը մեջբերում է զատկական գիշերվա իր Խոսքում), մեծ որս բռնելու համար մեծ խայծ են պատրաստում: Եվ ձուկն այդ խայծը կուլ է տալիս՝ կեռիկն այնտեղ չտեսնելով: Այդպես էլ բանսարկուն բռնեց Հիսուսին, որովհետև մտածում էր, թե նա մարդ է: Եվ ահա բռնեց մարդուն, իսկ կուլ տվեց Աստծուն: Եվ մնաց կոկորդին… Այդ Լույսը վառվեց դժոխքի մթության մեջ, և դժոխքն այլևս գոյություն չունի:

Մեկը կասի. «Դե հրաշալի է, սքանչելի է, դժոխք այլևս չկա: Նշանակում է՝ կարելի է ապրել ու ոչնչի մասին չանհանգստանա՞լ»: Սակայն հիշենք, թե վերևում ինչ էի ասում՝ դժոխք այլևս չկա, կա միայն Տերը, և մենք ամենքս հարություն ենք առնելու: Սակայն հարությունից հետո հայտնվելու ենք Նրա Արքայության, հավիտենական կյանքի դարպասների մոտ: Եվ մենք հայտնվելու ենք այնտեղ ճիշտ այնպիսին, ինչպիսին ինքներս ենք մեզ դարձրել: Ողջ սարսափը նրանում է, որ, ինչպես ասում է սուրբ Եփրեմ Ասորին՝ մեզ տանջելու է աստվածային Սիրո կրակը, որովհետև մենք հոգու անոթները չենք նախապատրաստել այն ընդունելու համար: Մենք պատրաստ չենք այդ կյանքին, քանի որ վատնել ենք, բաց ենք թողել, փոխանակել ենք այն ժամանակը, որ մեզ տրվել էր դրա համար:

Բայց չէ՞ որ ժամանակը մեզ տրվել էր շատ պարզ բաների համար, ոչ նրա, որպեսզի ծառ տնկենք, որդի մեծացնենք ու տուն կառուցենք: Այդ ամենը հրաշալի է և լավ է, եթե կարողանանք անել: Սակայն, ինչպես սուրբ Բարսեղ Մեծն է ասում. «Տո՛ւր մեզ, Տե՛ր, ժամանակավորի փոխարեն՝ հավիտենականը, երկրայինի փոխարեն՝ Երկնայինը, ապականացուի փոխարեն՝ անապականը»: Մեզ ժամանակը տրվել է նրա համար, որովհետև այն կարող ենք փոխանակել հավիտենությամբ: Մեզ տրվել է ապականացուն, որովհետև մենք կարող ենք այն փոխանակել անապականացուով: Մեզ տրվել է երկրայինը, որպեսզի այն փոխանակենք Երկնայինով: Ահա՛, թե ինչ: Մենք զարմանալիորեն հարուստ ենք, որովհետև ունենք ժամանակ, ապականացու, երկրային: Բայց ինքն իրենով այն ոչինչ է. մի ակնթարթում կզրկվենք այդ ամենից, եթե չհասցնենք փոխանակել: Հիշո՞ւմ եք, ինչպես այն հեքիաթում, երբ ոսկե դրամները հանկարծ դարձան կավե խեցիներ…

Պե՛տք է հասցնել փոխանակել: Պե՛տք է հասցնել: Պետք է միշտ մտածել դրա մասին: Ահա օրն անցավ, ես այն ինչպե՞ս «փոխանակեցի» հավիտենության հետ: Ահա ես ունեմ սա ու սա… Իսկ այդ ամենն, իրականում, կարելի է փոխանակել, ճի՞շտ է: Եթե սկսենք կիսվել:

Քանի որ մարդը հարուստ է, ոչ թե նրանով, որ ինչ-որ բան ունի, այլ հարուստ է միայն այն դեպքում, երբ իր ունեցածը տալիս է ուրիշներին: Տալով՝ չենք կորցնում, ձեռք ենք բերում: Այստեղից էլ Փրկչի խոսքերն են. «Երանելի՜ է մանավանդ տալը, քան առնելը» (Գործք. 20:35):

Երբ մենք լսում ենք. «Աստված սիրում է մեզ», «Աստված ներեց»… Մի տեսակ, այսպիսի «վարդագույն քրիստոնեություն» է, երբ ասում են. «Մեղքն այստեղ ո՞ւր է, որտե՞ղ են դժոխքի տանջանքները, որտե՞ղ է վախը»: Կներեք իհարկե, բայց Աստված իսկապես ներել է մեզ: Եվ Աստված իսկապես մեզ սիրում է: Եվ Զատիկն իրականում դրա մասին է: Սակայն մի՞թե դա նշանակում է, որ մարդ չպետք է անհանգստանա: Անհանգստանալու կարիք չկա՞: Դե ո՛չ: Որովհետև եթե մենք չփոխվենք, եթե ուրիշ մարդ չդառնանք, եթե այդ Սերը մեր կյանքից ներս չթողենք, եթե չկարողանանք հաղթահարել մեր եսասիրությունն ու մեծ կարծիքը սեփական անձի մասին, ապա այդ ներումը չի ներթափանցի մեր մեջ: Այդ Սերը մեզ ոչ թե կջերմացնի, այլ կայրի:

Ես մի մարդու էի ճանաչում, որ ինչ-ինչ պատճառներով հեռացավ Եկեղեցուց: Իսկ նա շատ լավ մարդ էր, անկեղծորեն հավատում էր Քրիստոսին, բայց Եկեղեցուց հեռացավ: Եվ տարիներ անց ես կրկին հանդիպեցի նրան, իսկ նա ասում է. «Ես Եկեղեցում եմ, ամեն ինչ լավ է»: «Ինչպե՞ս: Ի՞նչ պատահեց: Ո՞վ համոզեց քեզ, կամ ի՞նչ գիրք կարդացիր»: «Դե ոչ, ես ամեն ինչ էլ գիտեի… Եկեղեցուց հեռացա, մի տեսակ տեղս չէի գտնում այնտեղ: Եվ ահա սկսեցի մանկական խնամքի կենտրոն այցելել, սկսեցի երեխաներին օգնել…» Այսինքն՝ մարդը սկսեց ամենասովորական բաներ անել, մտավ այս աշխարհ, մոտիկից ծանոթացավ տառապող մարդկանց, իսկ ապա հանկարծ զգաց, որ դա հենց Տերն է: Դա հենց Քրիստոս է: Եվ արդեն Քրիստոսի հետ անձնական հանդիպումը վերապրելով, այնտեղ՝ մեռնող երեխայի մահճի մոտ կամ էլի ինչ-որ տեղ, նա իսկապես եկավ Եկեղեցի, և այն հայհոյողներն ու քննադատողները բոլորովին անհետաքրքիր ու խորթ դարձան նրան: Ճշմարիտ հավատը բոցավառվեց:

Այսինքն՝ երբ կյանքում ինչ-որ փոխզիջման ենք գնում, ինչ-որ մեղք ենք գործում, ապա մեր հավատը մարում է: Եվ հակառակը, եթե որևէ բարիք ենք գործում, ինչ-որ ճշմարիտ բան, սիրո որևէ գործ (եթե անգամ գիտակցաբար չենք մտածում հավատի մասին), ապա որպես պարգև ստանում ես ճշմարիտ հավատը:

Քրիստոս հարյավ ի մեռելոց:

Ավագ երեց Վյաչեսլավ Պերևեզենցևի հետ հարցազրույցը վարեց Նիկոլայ Բուլչուկը

Ռուսերենից հատվածաբար թարգմանեց Էմիլիա Ապիցարյանը