«Երջանկության բանալին միմիայն Աստծո մեջ է: Փնտրեք Աստծո՛ւն: Եվ կգտնեք Նրա անսահման սերը, որն էլ ձեզ երջանկություն կպարգևի»:

Երևանում գործող Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու պատմության և ներկայի, Աստծուն ճանաչելու և սիրելու, հոգևորականի դերի, եկեղեցի-հասարակություն կապի, հոգևոր ճանապարհի իր ընտրության շուրջ է զրույցը Այրարատյան   հայրապետական  թեմի  Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հոգևոր հովիվ՝ տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյանի հետ:

-Տեր հայր,  արդեն մեկ տարուց ավելի է, որ Դուք Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու հոգևոր հովիվն եք: Խնդրում եմ համառոտ ներկայացրեք  եկեղեցու և հարակից  Անանիա առաքյալի մատուռի պատմությունը:

- Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին Երևանի հնագույն եկեղեցիներից մեկն է, որ հայտնի է իր հարուստ պատմությամբ, կառուցվել է 1693 թվականին:  Եռանավ բազիլիկների տիպին պատկանող անգմբեթ եկեղեցու եզակի գանձերն են արտաքին պատերի առանձին հարթություններում ագուցված 17-րդ  դարի գեղաքանդակ խաչքարերը,  ինչպես նաև  նկարիչ Նաղաշ Հովնաթանի որմնանկարը՝ Մարիամ Աստվածածնի՝ մանուկ Հիսուսին խաչին զոհաբերելու տեսարանով:

 Հնում  այստեղ փոքրիկ  մատուռ է եղել՝  կառուցված Քրիստոսի 72 առաքյալներից մեկի՝ Սուրբ Անանիայի գերեզմանի վրա: Ըստ մատենագիտական աղբյուրների, եկեղեցին սկզբնապես կոչվել է Սուրբ Աստվածածին: Զորավոր անունը ստացել է ավելի ուշ, քանի որ 13-րդ դարում այստեղ է պահվել հրաշագործ «Զորավոր» ավետարանը: Այժմ այն գտնվում է Մ. Մաշտոցի անվան Մատենադարանում: Ըստ մեկ այլ աղբյուրի՝ վերանվանումը կապված է Ս. Անանիա առաքյալի «ամենազոր» նշխարների հետ, որ ամփոփված են եկեղեցուն կից մատուռում, որի կառուցումը թվագրվում է 9-13-րդ դարերին:  17-րդ դարում Մովսես Տաթևացու (Սյունեցի) ջանքերով հինավուրց, քարուքանդ մատուռի վայրում վերականգնվել է հին վանական համալիրը, ծաղկել անապատական կյանքը: 1635-1636 թթ. թուրք-պարսկական պատերազմի ընթացքում փայտակերտ այդ կառույցներն այրվել են:  Վանքի  հետագա վերաշինությունը կատարվել է Փիլիպոս կաթողիկոսի օրոք: 1679 թ. երկրաշարժից հետո ավերակների են վերածվել նաև նորակառույց քարակերտ վանքն ու կից կառույցները:

Ներկայիս եկեղեցին՝ զանգակատնով, կառուցվել է երկրաշարժից հետո՝ 1693 թվականին, մեծահարուստ վաճառական Խոջա Փանոսի նվիրատվությամբ: Խորհրդային տարիներին տարբեր նպատակների ծառայելուց հետո, Սբ. Զորավոր եկեղեցին, ի վերջո, վերադարձրել են հավատացյալներին: Գործող եկեղեցին  վերանորոգվել, երգչախմբի համար վերնատուն, երիցատան նոր շենք է կառուցվել  1970-ական թվականներին՝ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Վազգեն Ա-ի օրոք: Նշեմ, որ եկեղեցու հիմնանորոգումն ու շրջապատի բարեկարգումը կատարվել է ֆրանսահայ բարերար Սարգիս Պետրոսյանի նվիրատվությամբ: Կցանկանայի ավելացնել, որ այսօր էլ շարունակվում են բարենորոգումները հավատավոր բարերարների միջոցներով:

-Որտեղի՞ց է սկսվում հասարակություն-եկեղեցի կապը: Ո՞րն է եկեղեցու դերը մարդու կյանքում:

- Քրիստոնյաները բոլոր ժամանակներում խնդիր են ունեցել հստակեցնել իրենց վերաբերմունքը այս աշխարհի հասարակական դրսևորումների, բարքերի, սովորույթների նկատմամբ: Անհրաժեշտ է քննել ժամանակի ոգին, հասկանալ դրա հակաքրիստոնեական դրսևորումները և հեռու մնալ դրանցից՝ չաղավաղելու ճշմարիտ քրիստոնեական դիմագիծը: Ժամանակի մարտահրավերներից խուսափելու համար քրիստոնյան պետք է այնպիսի դիրք ունենա հասարակության մեջ, որպեսզի, չմեկուսանալով նրանից, կուլ չգնա հորձանքին:  Իսկ ճիշտ կողմնորոշվելու համար նրա կողքին մշտապես Եկեղեցին է կանգնած:

- Ինչպիսի՞ն է դեպի հավատ տանող ճանապարհը, և ինչպե՞ս Դուք ընտրեցիք հոգևոր ուղին:

- Եթե անկեղծ լինեմ, հոգևորական դառնալու սկզբնական որոշումն իմը չի եղել, այլ՝ մայրիկինս: Երբ արդեն գիտակցական տարիքում էի, մայրս ինձ միշտ ասում էր, որ պետք է հոգևորական դառնամ: Ավելի ուշ իմացա, որ ուխտել էր իր արու զավակին եկեղեցուն նվիրել: Շնորհակալ եմ մայրիկիս իր որոշման համար: Հիմա եկեղեցուց դուրս ինձ չեմ պատկերացնում:

Իսկ հավատի հարցը դիտարկելիս, պետք է շեշտեմ, որ երբևէ որևէ մեկի մոտ հավատը չի ծնվել ապացույցներից կամ փաստերից, ոչ էլ, անգամ հրաշքներից: Հիշո՞ւմ եք աստվածաշնչյան պատմությունը Եղիա մարգարեի մասին, ում ասվել էր, որ նա տեսնելու է Աստծուն: Սկզբում հողմ եղավ, բայց հողմի մեջ չէր Աստված: Հետո կրակ թափվեց, բայց կրակի մեջ էլ չէր Աստված: Եվ վերջապես «մեղմ օդի ձայն» եղավ, և այնտեղ էր Աստված: Տեղի էր ունեցել խորհրդավոր հանդիպումը: Ահա այսպիսի հավատի մասին է խոսում քրիստոնեությունը: Դրանում է նրա էությունը. այն որոտի մասին չէ, հողմի մասին չէ, կրակի մասին չէ: Այն հասնում է միայն նրան, ով կարող է ընկալել, ընդունել այս խոսքերը. «քամին ուր ուզում է՝ փչում է, և նրա ձայնը լսում ես, բայց չգիտես որտեղից է գալիս կամ ուր է գնում» (Հովհ. 3:8): Եվ, ով ընդունակ է լսել խոնարհ Աստծու մասին անհնարին ավետիսը, նրա սրտին էլ հասնում է հավատի Աստվածային պարգևը:

- Եթե մարդը չի սիրում իր մերձավորին, ապա չի կարող սիրել նաև Աստծուն: Ի՞նչ է հարկավոր Աստծուն ճանաչելու և սիրելու համար:

- Արարաչին ճանաչելու և սիրելու համար բավարար է ընդունել միայն Աստվածային Սիրո մեծագույն դրսևորումն առ Իր արարածները: Մեզ համար դա բացահայտվում է Ավետարանական ոսկե տողերով. «Քանի որ Աստված այնքան սիրեց աշխարհը, որ մինչև իսկ իր միածին Որդուն տվեց, որպեսզի, ով նրան հավատում է, չկորչի, այլ ընդունի հավիտենական կյանքը» (Հովհ. 3:16):  Հիսուս Քրիստոս, Կենդանի Աստծո Միածին Որդին, թողեց երկինքն ու երկիր իջավ, մարդացավ, ուսուցանեց, հիվանդներին բժշկեց, սովածներին կերակրեց, անարգվեց ու խաչի վրա տանջալից մահվան ենթարկվեց, որովհետև սիրում էր: Սիրում էր մեզնից յուրաքանչյուրին առանձին-առանձին, բոլոր մեղավորներին և նույնիսկ իրեն մահվան մատնածներին, քանի որ խաչի վրա գամված խնդրեց Հորը. «Հա՛յր, ների՛ր դրանց, որովհետև չգիտեն, թե ինչ են անում» (Ղուկ. 23:34):

Աստված շարունակում է մեզ սիրել, չնայած մեր գործած բազում մեղքերի: Նա սիրում է մեզ անկախ այն բանից, մենք էլ ենք Իրեն սիրում, թե ոչ: Երկնքում ու երկրիս երեսին չկա մի այնպիսի բան, որ ի զորու լինի հաղթել Նրա սիրուն, որովհետև Աստվածային Սերը հաղթահարում է ամեն չարիք ու միավորում է մեզ Եկեղեցու միասնական մարմնի մեջ, որի գլուխն  Ինքը՝ Աստծո որդին է: Առանց մեր սրտերի մեջ Աստծու սերն ունենալու, մենք հոգևոր մահ ենք ապրում, զուրկ ենք լինում աստվածային խաղաղությունից, ուրախությունից ու սփոփանքից, որ միմիայն Կյանքի Աղբյուրն է պարգևում:

- Ո՞րն է հոգևորականի դերը Բարձրյալի խոսքը հավատացյալներին հասցնելու խնդրում:

-Հոգևորականը պետք է քաջ գիտակցի, որ յուրաքանչյուր ոք, ով մտել է եկեղեցի, նա քայլ է կատարել դեպի Աստված: Հնարավոր է՝ ոչ լիովին գիտակցված, անվստահ, կասկածներով լի, բայց այնուամենայնիվ քայլն արել է ճիշտ ուղղությամբ: Հոգևորականի խնդիրն է այդ քայլն ամրապնդել և մարդկանց՝ Քրիստոսին և իր եկեղեցուն մոտեցնել: Որովհետև դեպի Բարձրյալ տանող ճանապարհին նոր ոտք դնողները, ովքեր դեռ չեն ճանաչում Նրան, հենց հոգևոր ծառայողների վարվելաձևից են եզրակացնում, թե ինչպիսին է Աստված:

Հոգևորականի համար ամենակարևորը հոգածությունն է այն մարդկանց նկատմամբ, ում նրան վստահել է Աստված: Նրա պարտականությունն է Տիրոջ խոսքի օգնությամբ առաջնորդել նրանց դեպի փրկություն և նախանձախնդիր լինել իր հոտի փրկության հարցում:

- Նկատել եմ, որ երեխաների ներկայությունը եկեղեցում ավելացել է: Ի՞նչ է դա տալիս երեխաներին:

Երեխաների ներկայությունը եկեղեցում շատ ուրախալի է և խրախուսելի, քանի որ, առաջին հերթին, կարևորագույն պայման է նրանց աստվածահաճո դաստիարակության համար: Ներկայիս ժամանակներում, երբ, ցավոք սրտի, աշխարհը հեռանում է Աստծո պատվիրաններից և արժեզրկվում են բարոյական օրենքներն ու ավանդույթները, Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին շարունակում է հավատարիմ մնալ Աստվածային պատգամներին ու մնում է Հայազգի մշակութային արժեքների պահապանն ու կրողը:

Եվ մեր մատաղ սերնդի առողջ հոգեկերտվածքի ձևավորման համար շատ կարևոր նախապայման է նրանց ներկայությունն ու անմիջական մասնակցությունը եկեղեցական ծառայություններին և հատկապես` Սուրբ Պատարագին:

Ծնողներն իրենց անձնական օրինակով պետք է երեխայի մեջ սեր արթնացնեն առ Աստված: Պետք է այնպիսի միջավայր ստեղծեն նրա համար, որ հասկանա հավատի պահպանման կարևորությունը: Ծնողները պետք է հասկանան, որ աստվածպաշտությունը մի ինչ-որ մեխանիկական պրոցես չէ, որին կարելի է վարժեցնել երեխային: Առաջին հերթին իրենց վարքն ու գործերը, և սրտաբուխ աղոթքները պետք է երեխային եկեղեցի բերեն: Եվ պետք է հիշեն որ երեխայի հոգևոր դաստիարակությունը անմիջապես բխում է ծնողի հոգևոր վիճակից: Այսինքն, անհնար է երեխայից պահանջել հոգևոր զարգացում, երբ ինքդ ոչինչ չես անում այդ ուղղությամբ: Պետք է այնպիսի պայմաններ ստեղծել երեխայի համար, որ եկեղեցին նրա համար հարազատ տան պես դառնա, իսկ դրա համար երեխան պետք է մասնակցի ոչ միայն ծառայություններին, այլև` համայնքային կյանքին: Եկեղեցում երեխան պետք է հանգստանա, դաստիարակվի և հոգևոր աճ ունենա: Եվ վերջապես հիշենք, որ երեխաներն Աստծո մեծագույն պարգևն են ծնողներին և նրանք պետք է նախ աշխատեն չփչացնել այդ պարգևը և այնուհետև դաստիարակեն Արարչին վայել արարածներ:

- Տեր հայր, գիտեմ, որ վերջերս ուխտագնացության էիք մեկնել Սուրբ երկիր՝ Երուսաղեմ: Ի՞նչ խորհուրդ ունի ուխտագնացությունը:

- Հայր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն Քո…

  Տեր, ուղղեա զգնացս մեր ի ճանապարհս խաղաղութեան…

Ինչպես վայել է Աստվածահաճո յուրաքանչյուր գործին՝ ուխտագնացությունները ևս սկսվում են աղոթքով: Ըստ էության իրենք էլ աղոթքի գեղեցիկ ու խոնարհ արտահայտություն են՝ ներկայացված գործողության մեջ:

Ուխտագնացությունը միայն ինչ-որ ցանկությամբ սրբավայր հասնելը չէ, այլ՝ մարդ և Աստված հարաբերությունը նորոգելը, իմաստավորելը՝ այդ ճանապարհին կարևորելով մարդ և մարդ հարաբերությունը: Ամեն մի ուխտագնացություն մարդուն քայլ առ քայլ մոտեցնում է Աստծուն, հարստացնում և վերաիմաստավորում է մարդկային կյանքն ու արժեքները, լցնում հոգու դատարկությունը, շատ հարցերի պատասխան է տալիս: Ես շատ եմ կարևորում ուխտագնացությունը քրիստոնյայի կյանքում, քանզի հաղորդակցվելով ուխտավայրերի սրբությանն ու օրհնությանը՝ ներքին մի հզոր փոփոխություն ես ապրում, որ շատ բարերար ներգործություն է ունենում թե՛ ֆիզիկական, և թե՛ հոգևոր մարմնի վրա: Եվ վերջապես, յուրաքանչյուր սրբավայր ուխտավորին հիշեցնում է մեր Տիրոջ հետևյալ խոսքերը. «Խնդրեցե՛ք Աստծուց, և նա կտա ձեզ, փնտրեցե՛ք, և կգտնեք, բախեցե՛ք, և կբացվի ձեր առաջ, որովհետև ով խնդրում է՝ ստանում է, ով փնտրում է՝ գտնում է, ով բախում է՝ դուռը բացվում է նրա առաջ» (Ղուկաս 11.9-10):

- Տեր հայր, Դուք նաև Այրարատյան Հայրապետական Թեմի (ԱՀԹ) «Ցերեկային կենտրոնի» տնօրենն եք: Ի՞նչ գործունեություն է իրականացնում այն:

- Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու Այրարատյան Հայրապետական թեմի Առաջնորդական Փոխանորդ Տեր Նավասարդ արքեպիսկոպոս Կճոյանի օրհնությամբ և Եկեղեցիների Համաշխարհային Խորհրդի հայաստանյան «Կլոր սեղան» հիմնադրամի աջակցությամբ, 2011 թ. սեպտեմբերին Երևանում բացվեց ԱՀԹ «Ցերեկային կենտրոնը», որի նպատակն է նվազեցնել՝  Երևանում և մերձակա շրջաններում բնակվող ՄԻԱՎ-ով ապրող և ներարկային թմրամիջոցներ օգտագործողների թիվը, նրանց ընտանիքների անդամների սոցիալական մեկուսացումը: Թեև Հայաստանը չի գտնվում համաշխարհային աղետների, այդ թվում՝ ՄԻԱՎ-ՁԻԱՀ-ի տարածման կիզակետում, այդուհանդերձ մեր ազգաբնակչության շրջանում վարակակիրների համեմատական թվերը հարուցում են Հայ Եկեղեցու խորը մտահոգությունը և մղում Հայ Եկեղեցու անմիջական միջամտության:

ԱՀԹ «Ցերեկային կենտրոն»-ը, հոգևոր դաստիարակության միջոցով, հասարակության մեջ բարոյական և հոգևոր արժեքների ամրապնդման շնորհիվ, իրականացնում է քայլեր՝ հոգևոր և հոգեբանական օգնության տեսքով, որն էլ նպաստում է հասարակության մեջ նրանց ինտեգրմանը, սոցիալական վիճակի բարելավմանը, հոգևոր արժեքների վերաիմաստավորմանն ու ձեռքբերմանը:

- Ի՞նչ է երջանկությունն ըստ Ձեզ, և ո՞րն է դրա գաղտնիքը:

- Յուրաքանչյուրիս համար այդ բառի մեջ մի առանձնահատուկ նշանակություն է ամփոփված՝ շատ գողտրիկ ու խիստ անձնական: Երջանկությունը չի կարող պայմանավորված լինել միայն արտաքին մի երևույթով, ինչպիսին ասենք հաջողությունն է, փողը կամ առողջությունը: Դրանք չեն կարող արտահայտել երջանկության զգացումն ամբողջությամբ: Բնականաբար, ֆիզիկական լավ վիճակում գտնվելը երջանկություն է, բայց ոչ լիարժեք: Ոմանց համար փողն էլ է երջանկություն, բայց նաև վտանգ է ու տառապանքի աղբյուր: Հաջողությունն էլ է երջանկություն, սակայն բերում է վախ և լարվածություն: Հատկանշական է, որ որքան  արտաքին բնույթ է կրում երջանկությունը, այնքան այն ավելի  է փխրուն  դառնում: Մի իմաստուն ասել է. «Մարդիկ մեծագույն երջանկություն են համարում փողը, առողջությունը, գեղեցկությունը, փառքը և այլն, սակայն իրականում իսկական երջանկությունը հոգևոր ազատությունն է այդ ամենից»: Իսկ այդ ազատությանը հասնում ես Աստծո հանդեպ ունեցած սիրո օգնությամբ: Երբ մենք բացում ենք մեր սրտերն Աստծու համար, Նա Իր կենարար լույսով է լցնում դրանք և այլևս տեղ չի մնում արտաքին երևույթների համար, որոնք երջանկության ժամանակավոր ու փուչ արտացոլանքներն են միայն: Մարդն, առանց Աստծո, անընդհատ փնտրտուքների մեջ է: Նա երջանկություն է փնտրում ամենուր, սակայն չի գտնում: Երջանկության բանալին միմիայն Աստծո մեջ է: Փնտրեք Աստծո՛ւն: Եվ կգտնեք Նրա անսահման սերը, որն էլ ձեզ երջանկություն կպարգևի:

- Շնորհակալություն հարցազրույցի համար:

Զրուցեց Շամիրամ Վարդխաթունյանը

Աղբյուրը՝ Հայաստան ամսագիր