Խոնարհության մասին

Մի անգամ Հռոմի մեծ պալատից մի հռոմեացի եկավ և բնակվեց Սկյութիայում` եկեղեցու մոտ: Նա իր հետ մի ալեհեր ծառա ուներ, որ սպասավորում էր իրեն: Եվ եկեղեցու երեցը, տեսնելով նրա տկարու­թյունը և տեղյակ լինելով, թե ինչպիսի փարթամ կյանքից էր հրա­ժարվել, և ինչպիսի մեծությունից ինչպիսի աղքատության էր հասել, Աստված ինչ ուղարկում էր` տալիս էր նրան: Եվ այսպես նա մնաց Սկյութիայում քսանհինգ տարի և եղավ անվանի տեսանող: Եգիպտո­սի կրոնավորներից մի ծեր, լսելով նրա մասին, եկավ տեսնելու նրան` ակնկալելով ավելի մեծ խստակենցաղության ականատես լինել: Մտնե­լով՝ ողջունեց նրան, աղոթք արեցին և նստեցին: Եվ եգիպտացին տե­սավ, որ նա փափուկ հանդերձներ, կաշեծածկ անկողին և բարձեր ուներ, մաքուր էին ոտքերը և ՝ հողաթափերը: Այս ամենը տեսնելով` հիասթափվեց և գայթակղվեց, քանզի իրենց մոտ այդպես չէր կար­գը, այլ խստակրոն էին: Եվ քանի որ ծերը տեսանող էր, իմացավ, որ գայթակղվեց եգիպտացի ծերը, և իր սպասավոր ծերին ասաց. «Այ­սօր մեզ համար տոնական սեղա՛ն պատրաստիր՝ ի պատիվ այս հոր»: Պատահմամբ այդ օրը մի փոքր բանջարեղեն ունեին, եփեց, և ճաշի ժամին ճաշակեցին: Եվ մի քիչ էլ գինի ունեին, դա էլ ըմպեցին իրենց տկարության պատճառով: Եվ երբ երեկո եղավ, տասներկու սաղմոս կարդացին և ննջեցին: Առավոտյան վեր կենալով եգիպտացին նրան ասաց. «Աղո՛թք արա ինձ համար»: Եվ առանց օգուտ քաղելու՝ գնաց նրա մոտից: Եվ երբ հասավ մի վայր, հռոմեացի ծերը, կամենալով շա­հել նրան, ուղարկեց սպասավորին և ետ կանչեց նրան: Երբ նա եկավ, խնդությամբ ընդունեց նրան և հարցնելով նրան` ասաց. «Ո՞ր գավա­ռից ես»: Նա էլ ասաց. «Եգիպտացի եմ»: Եվ նա ասաց. «Եգիպտոսի ո՞ր քաղաքից»: Նա պատասխանեց. «Ես քաղաքացի չեմ, այլ գեղ­ջուկ»: Եվ ծերը հարցրեց. «Ի՞նչն էր քո գործը քո գյուղում»: Նա էլ ասաց. «Նախրապան էի»: Եվ հարցրեց. «Իսկ ինչպե՞ս էիր քնում»: Նա ասաց. «Գետնի վրա»: «Եվ ի՞նչ էիր ուտում հանդում կամ ինչպիսի՞ գինի էիր խմում»: Եվ նա ասաց. «Չոր հաց ունեի, երբեմն նաև աղի ձուկ էր պատահում, և ջուրն էլ գետից էի խմում»: Եվ ծերն ասաց. «Մեծ է քո տքնանքը. իսկ քո գյուղում բաղնիք կա՞ր»: Եվ նա ասաց. «Չկար. գետում էի մաքրվում»: Եվ երբ այս ամենը հարցրեց ծերը, կա­մեցավ օգտակար լինել նրան և պատմեց նրան իր նախկին աշխարհիկ կեցության մասին և ասաց. «Ես` տառապյալս, որ տեսնում ես, մեծ քաղաքից եմ` Հռոմից, և թագավորի պալատում անվանի եմ եղել»: Եվ եգիպտացին երբ լսեց այս նախաբանը, զղջաց և կամեցավ հաստատա­պես լսել նրա պատմածը: Եվ նա շարունակեց. «Թողեցի Հռոմը և եկա բնակվեցի այս անապատում: Շքեղ տներ ունեի և հարուստ կահկա­րասի և դրանք արհամարհելով՝ եկա բնակվելու այս փոքրիկ խցում: Ոսկեհուռ կահույք ունեի, բազմաթիվ անկողիններ և այդ ամենը թող­նելով` Աստված տվեց ինձ այս մահիճը և կաշվե ծածկոցը: Հանդերձ­ներս պատվական և թանկարժեք էին, և դրանց փոխարեն այս անարգ հագուստն ունեմ, իմ ճաշատեսակները սաստիկ թանկ ու ընտիր էին, իսկ դրանց փոխարեն մի քիչ բանջարեղեն և փոքրիկ գինու բաժակ տվեց ինձ Աստված: Սպասավորներս, ծառաներս ու աղախիններս բազ­մաթիվ էին, և ահա նրանց փոխարեն Աստված գութ գցեց այս ծերի սիրտը` սպասավորելու ինձ: Եվ բաղնիքի փոխարեն, որտեղ ամեն օր անուշահոտ յուղերով լողանում էի, մի քիչ ջուր եմ լցնում ոտքերիս և այս նվաստ հողաթափերն եմ հագնում իմ տկարության համար, փո­ղերի ու քնարների փոխարեն սաղմոսներ եմ ասում, և այն նյութական բարիքների փոխարեն, որ ունեի, հանդարտ կյանք եմ վարում: Այժմ, հա՛յր իմ, աղաչում եմ քո աստվածապաշտությանը, մի՛ գայթակղվիր իմ տկարության պատճառով»: Եգիպտացին, լսելով այս և զգաստա­ նալով իր մեջ, աղաղակեց և ասաց. «Վա՜յ ինձ, որ աշխարհի մեծամեծ նեղություններից եկա մեծ հանգստի մեջ, և ինչ չունեի այն ժամանակ` այժմ ունեմ, բայց դու, հա՛յր, մեծագույն հանգստությունից եկար դե­պի նեղություն, և բազում փառքերից և մեծութունից` դեպի խոնար­հություն և աղքատություն»: Եվ դրանից մեծապես շահելով` գնաց իր տեղը և նրա սիրելի մտերիմը եղավ և ժամանակ առ ժամանակ գալիս էր նրա մոտ` օգուտ քաղելու:

«Սուրբ հայրերի վարքն ու կենցաղավարությունը» գրքից, Հատոր Ա, Էջմիածին 2016