Կլինիկական մահ. երբեմն վերադառնում են այն աշխարհից (Առաջին մաս)

Արդյո՞ք հրաշքներ կատարվում են մեր օրերում: Ոմանք դրանք ընդհանրապես չեն տեսնում, մյուսները տարօրինակ հանգամանքներով առանձին դրվագներ են նկատում, երրորդներն էլ հրաշքն ամենուր են տեսնում՝ նույնիսկ հենց կյանքը: Սակայն պատահում են նաև առանձին մարդկանց տրված հայտնություններ, երբ ինչ-որ արտասովոր երևույթ բացահայտ ցուցադրվում է: Դա կարող է ծառայել որպես վկայություն և հիշեցում հավիտենության, այլ աշխարհի, ճշմարտության և արդարության, գեղեցկության ու մարդու պատասխանատվության մասին: Նման երևույթների գլխավոր պատճառը սիրո, Աստծու և Նրա աստվածային կամքով ամենայնի գոյության իմաստի մասին վկայությունն է:

Եկեղեցու պատմության մեջ հայտնի են դեպքեր, երբ ոմանք արժանացել են կյանքի ու մահվան մասին իմանալու ավելին, քան թույլատրված է իմանալ մյուս բոլորին: Օրինակ՝ Պողոս առաքյալն այլ աշխարհում էր գտնվում, երբ նրա հոգին դուրս էր եկել մարմնից «…(թե մարմնով էր՝ չգիտեմ, և թե առանց մարմնի՝ չգիտեմ, Աստվա՛ծ գիտե) հափշտակվեց մինչև երրորդ երկինք» (Բ Կորնթ. 12:2): Պատահել են նաև Փրկչի, Կույս Մարիամի, հրեշտակների, սրբերի տեսիլներ մարդկանց: Այս ամենը կազմում է Ուղղափառ Եկեղեցու երկուհազարամյա փորձը:

Մարդու բանականությունը թերահավատորեն է վերաբերվում այն տարօրինակ երևույթներին, որոնց բացատրությունները չի կարող գտնել: Եվ դա նորմալ է, քանի որ վերլուծական գիտակցությունը թույլ է տալիս ուշադրությամբ ընկալել այն ամենն, ինչ դուրս է ընդունված շրջանակներից: Քրիստոնյան միայն Սուրբ Գրքին և Եկեղեցուն կարող է անվերապահորեն վստահել, իսկ առանձին անհատների վկայությունները միշտ վերլուծվում են, համեմատվում՝ սուրբ հայրերի փորձի ու պրակտիկայի հետ, գնահատվում՝ երկնային աշխարհի մասին խոսողի հեղինակության ու համբավի լույսի ներքո:

Այն մարդու պատմությունը, որից մենք հարցազրույց վերցրինք, կարող է հետաքրքրել հասարակության լայն զանգվածին՝ հավատացյալներին ու անհավատներին, գիտակներին ու հասարակ մարդկանց, երիտասարդներին ու տարեցներին: Այսպիսով՝ մեր զրույցը Ալեքսանդր Գոգոլի հետ է, որը որպես դպիր ծառայում է ուկրաինական ուղղափառ եկեղեցու Կիևի Քրիստոսի Հարության մայր տաճարի Անդրեյե-Վլադիմիրյան եկեղեցում:

Կլինիկական մահվան և հոգին մարմնից դուրս գտնվելու մասին

- Ալեքսա՛նդր, մեզ հայտնի դարձավ, որ Ձեր կյանքում մի արտասովոր դեպք է տեղի ունեցել և կցանկանայինք լսել այդ մասին:

- Միգուցե պատմությունս անհավատներին ու կասկածներ ունեցողներին ստիպի մտածել և հավատ գտնել առ Աստված, իսկ հավատացյալներին ամրապնդի հավատքի մեջ: Որպեսզի յուրաքանչյուր ոք հավատա մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսին և չկործանվի, այլ հավիտենական կյանք ունենա:

- Դուք կլինիկական մահ եք տարել: Ե՞րբ և ինչպե՞ս է դա պատահել:

- Տերն արժանացրեց ինձ կլինիկական մահվան միջոցով տեսնել մեր երկրային կյանքից անդին: Ես մարմնիցս դուրս էի գտնվում և այժմ ավելի քան հարյուր տոկոսով վստահ եմ, որ մահվանից հետո կյանք գոյություն ունի:

Այն, ինչ տեսա հիմնականում ոչ մի համեմատության ենթակա չէ: Եվ բառերը չեն բավականացնի փոխանցելու այն բոլոր զգացումներս, որ ունեցա տեսածիցս ու լսածիցս հետո: Ինչպես գրված է. «… Ինչ որ աչքը չտեսավ, և ականջը չլսեց, և մարդու սիրտը չընկավ, Աստված այն պատրաստեց իր սիրելիների համար» (Ա Կորնթ. 2:9):

Դա պատահեց 90-ականների սկզբին, դեռ սովետական շրջանում, ավելի ճիշտ՝ Սովետական Միության փլուզման տարիներին: Ես տասներկու տարեկան էի: Մեծանում էի սովորական սովետական ընտանիքում, որտեղ բոլորը մկրտված էին, սակայն եկեղեցի չէին հաճախում: Ինձ մկրտել էին մանկական հասակում՝ 1979 թվականին: Ծածուկ, ինչպես և այն ժամանակ մկրտվածների մեծամասնությանը՝ աշխատավայրում խնդիրներից և ուղղակի ծաղրից խուսափելու համար:

Մինչ պատահածը ես արդեն հավատում էի Տեր Հիսուս Քրիստոսին, բայց եկեղեցի չէի գնում, միայն Զատկին, այն էլ՝ սիմվոլիկ: Հեռուստաէկրաններին մեքսիկական սերիալների հետ մեկտեղ սկսեցին հայտնվել տարատեսակ էքստրասենսներ ու կրոնական բովանդակությամբ հաղորդումներ: Կիևի կինոթատրոններում ցուցադրվում էր ամերիկյան «Հիսուս» ֆիլմը, որը, կարելի է ասել, կինեմատոգրաֆիական յուրատեսակ Ավետարան դարձավ: Ավետարանն այնպես հուզեց հոգիս, որ ես ողջ սրտով հավատացի Աստծուն և ողջ հոգով աղոթեցի: Բառացի, իհարկե, չեմ հիշում, բայց մոտավորապես այսպես. «Տե՛ր Աստված, ես Քեզ հավատում եմ, բայց ախր մեզ սովորեցրել են, որ Աստված չկա: Տե՛ր, չէ՞ որ Դու ամեն ինչ կարող ես, այնպե՛ս արա, որ ես կասկած անգամ չունենամ»:

Երեխաներն այն ժամանակ համակարգիչներ ու համացանց չունեին, և մենք ժամանակն ակտիվ խաղերով էինք անցկացնում՝ փողոցում կամ դպրոցում: Մենք համադասարանցիներով մի այսպիսի խաղ էինք հորինել՝ մի քանի հոգի միմյանց ձեռք էին բռնում և արագ պտտվում, իսկ հետո հանկարծակի բաց էին թողնում ձեռքերն ու տարբեր կողմեր թռչում: Կարևորը դրանից հետո ոտքի վրա մնալն էր: Մի անգամ բոլորը հանկարծ, ինձ համար անսպասելի, բաց թողեցին ձեքերն ու ես հետ թռա: Հասցրի միայն նկատել, որ պատուհանի կողմն եմ թռչում: Արդյունքում՝ ուժեղ, բութ հարված զգացի ծոծրակիս շրջանում: (Ինչպես հետո պարզվեց պատուհանագոգի տակի թուջե մարտկոցին էի հարվածել): Կատարյալ խավար ու խլություն պատեց ինձ: Ասես անէացա:

Կարճ ժամանակ անց մի փոքր մթագնում զգացի ու դրանից հետո վեր կացա: Նույնիսկ ոչ թե վեր կացա, այլ վեր սլացա, բարձրացա՝ անսովոր, հաճելի թեթևություն զգալով: Մտածեցի. «Այ քեզ բա՜ն, նման հարվածից հետո բացարձակապես ոչ մի ցավ չկա և ինձ անհամեմատ ավելի լավ եմ զգում, քան նախքան դա»: Ավելին՝ այդքան լավ ես ինձ երբեք չէի զգացել: Դպրոցական ընկերներս խոժոռ դեմքերով կանգնել էին կողքիս և ասես սգի ժամանակ, գլուխները կախած, ներքևում ինչ-որ տեղ էին նայում: Ես փորձում էի ինչ-որ բան ասել նրանց, թևերս էի թափահարում, ինչ-որ շարժումներ անում, բայց նրանք ամենևին չէին արձագանքում ինձ ու իմ գործողություններին: Այդ ամենը շատ տարօրինակ էր… Իսկ հետո նկատեցի, որ ոտքերիս տակ դպրոցական պայուսակ ու էլի ինչ-որ իրեր էին ընկած, որ կարծես իմն էին, և ոտքերի կոշիկներն էլ իմն էին: Պարզվում է այդ իմ մարմինն էր այնտեղ պառկած, իսկ ես դրա վերևում էի, այսինքն՝ հոգիս դուրս էր եկել մարմնիցս: Դա ինչպե՞ս է հնարավոր: Ես և՛ այստեղ եմ, և՛ այնտեղ: Սկսեցի մտածել այդ ամենի մասին և հանկարծ գիտակցեցի, որ մահացել եմ, չնայած դեռևս չէի կարողանում այդ մտքի հետ հաշտվել: Նույնիսկ ծիծաղս եկավ, քանի որ հենց այդ պատերի ներսում մեզ սովորեցրել էին, որ մարդու կյանքն ավարտվում է մահվանով, և որ Աստված գոյություն չունի: Հիշեցի նաև ֆիլմի խոսքերը, որտեղ Տերն ասում էր. «…ով հավատում է ինձ, թեպետ և մեռնի, կապրի» (Հովհ. 11:25):

Մահ չկա

Հենց մտածեցի Տիրոջ մասին, միանգամից հետևյալ խոսքերը լսեցի. «Ես իսկ եմ հարություն և կյանք. ով հավատում է ինձ, թեպետ և մեռնի, կապրի»: Որոշ ժամանակ անց անկյունում առաստաղի մոտ տարածությունը պատռվեց, սև անցք գոյացավ, և ուժգնացող ինչ-որ անսովոր, միատոն ձայն հայտնվեց:

Ասես մագնիսով ինձ սկսեցին այնտեղ քաշել, բայց առջևում արտասովոր լույս էր երևում՝ շատ պայծառ, բայց ոչ կուրացնող: Ես հայտնվեցի մի անվերջ երկար, խողովականման թունելում և մեծ արագությամբ վեր բարձրացա: Լույս ամբողջովին ողողեց ինձ, և ես ասես այդ լույսի մի մասը լինեի: Վախի ոչ մի զգացում չունեի, սեր էի զգում, բացարձակ սեր, աննկարագրելի հանդարտություն, ուրախություն, երանություն… Նման սեր նույնիսկ ծնողներն իրենց զավակների հանդեպ չեն տածում: Հույզերը համակել էին ինձ: Գույներն ու երանգներն այնտեղ շատ ավելի են, ձայներն՝ ավելի հագեցած, բույրերը՝ շատ: Լույսի այդ հոսանքի մեջ ես հստակորեն զգում էի ու գիտակցում Տեր Հիսուս Քրիստոսի ներկայությունն ու զգում Աստծու սերը: Մարդիկ պատկերացնել անգամ չեն կարող, թե որքան մեծ է Աստծու սերը մեր նկատմամբ: Երբեմն մտածում եմ, որ եթե մարդն իր ֆիզիկական մարմնում զգար դա, ապա նրա սիրտը չէր դիմանա: «…որովհետև մարդ չի կարող տեսնել իմ երեսն ու կենդանի մնալ» (Ելք 33:20),- ասված է Սուրբ Գրքում:

Այդ լույսի մեջ զգացի, որ թիկունքից ինձ գրկեցին. ինձ հետ արտասովոր սպիտակ, լուսավոր, շատ բարի ու սիրառատ մի Էակ էր ներկա: Ինչպես հետո պարզվեց՝ հրեշտակ էր: Արտաքնապես ինչ-որ նմանություն կար Անդրեյ Ռուբլյովի «Երրորդություն» պատկերի երեք հրեշտակների միջև: Հրեշտակները բարձրահասակ են, նրբիրան և ասես անսեռ լինեն, բայց պատանիների տեսք ունեն: Ի դեպ, թևեր չունեն, իսկ սրբապատկերների վրա նրանց՝ թևերով պատկերումը սիմվոլիկ է: Ես շփվեցի նրանց հետ և այն եզրակացությանը եկա, որ բոլորովին ցանկություն չունեմ մեղանչելու, որ ուզում եմ միայն բարի գործեր գործել ու դա է ինձ դուր գալիս:

Մեր շփման ընթացքում ծննդյանս օրվանից սկսած ողջ կյանքս բոլոր մանրամասներով ցույց տվեցին ինձ, բարի և լավ պահերը: Ես վատ էի սովորում դպրոցում և հրեշտակին ասացի, որ դժվարանում եմ, մաթեմատիկայից չեմ հասցնում: Հրեշտակը պատասխանեց, որ դժվար ոչինչ չկա, և ցույց տվեց ինստիտուտներից մեկը, որտեղ մաթեմատիկոսներն ինչ-որ գլոբալ խնդիր էին լուծում: Այժմ արդեն մանրամասնորեն բացատրել չեմ կարող, իսկ այն ժամանակ այդ ամենն այնքան բացահայտ էր, անհասկանալի ոչինչ չկար: Այնտեղ մեծահասակների լուրջ խնդիրը մեկ վայրկյանում լուծեցի ինձ համար: Այնտեղից յուրաքանչյուր մարդ ամբողջովին հստակ երևում է՝ ինչ է իրենից ներկայացնում, ինչ կա սրտում, ինչի մասին է մտածում, նրա բոլոր կրքերը, ինչի է ձգտում նրա հոգին:

Հարյուր տարին ինչպես մեկ ակնթարթ

- Ուզում եք ասել, որ նույնիսկ մտքե՞րն են բոլորին տեսանելի:

- Մտքերն՝ ինքըստինքյան, այնտեղ ամեն ինչ տեսանելի է, մարդն էլ է տեսանելի, ինչպես ափի մեջ, բայց ընդ որում սեր ու լույս է զգացվում, որ Աստծուց է բխում: Նայում ես վերևից ու մտածում՝ ինչի՞դ է այդքան շատ բան պետք, մա՛րդ, որքա՞ն ժամանակ ունես: Ի դեպ, ժամանակի մասին: Այնտեղ մեր հաշվարկը չկա (մեկ տարի, երկու, երեք, հարյուր, հինգ հարյուր), այնտեղ դա պահ է, վայրկյան: Տասը տարի ապրեցիր, թե հարյուր՝ փայլատակման պես է, կար ու չկա: Այնտեղ հավիտենություն է: Ժամանակը բոլորովին այնպես չի զգացվում, ինչպես Երկրի վրա: Եվ դու հստակ գիտակցում ես, որ մեր երկրային կյանքն այն ժամանակահատվածն է, երբ մարդը կարող է ապաշխարել ու դարձի գալ:

Ինձ ցույց տվեցին մեր Երկիրը, ես տեսա քաղաքների փողոցներում քայլող մարդկանց: Այնտեղից երևում է յուրաքանչյուր մարդու ներաշխարհը՝ հանուն ինչի է ապրում, նրա բոլոր մտքերը, ձգտումները, կրքերը, հոգու ու սրտի հակվածությունը: Տեսա, որ մարդիկ չարիք են գործում հարստության, կարողություն դիզելու և հաճույքների ձգտումով, կարիերայի, պատվի կամ փառքի համար: Մի կողմից զզվելի էր նայել այդ ամենին, իսկ մյուս կողմից խղճում էի այդ բոլոր մարդկանց: Զարմանում ու հարց էի տալիս ինձ. «Ինչո՞ւ է մարդկանց մեծամասնությունը կույրերի ու անմիտների պես բոլորովին այլ ճանապարհով գնում»: Մեզ թվում է, թե երկրային կյանքի 100 տարին բավականաչափ ժամանակահատված է, իսկ այնտեղ հասկանում ես, որ դա ընդամենն ակնթարթ է: Երկրային կյանքը երազ է հավիտենական կյանքի համեմատ: Հրեշտակն ասաց, որ Տերը բոլոր մարդկանց սիրում է և բոլորի փրկությունն է կամենում: Աստծո մոտ ոչ մի մոռացված հոգի չկա:

Մենք ավելի ու ավելի վեր էինք բարձրանում և մի տեղ հասանք, նույնիսկ ոչ թե տեղ, ինչպես ես հասկացա, այլ մեկ այլ չափման կամ մակարդակի, որտեղից վերադառնալը կարող էր անհնար լինել:

(Շարունակելի)

Զրուցեց Անդրեյ Գերմանը (ПравЖизн)

Ռուսերենից թարգմանեց Էմիլիա Ապիցարյանը

Աղբյուրը՝ http://hram-troicy.prihod.ru/articles/view/id/1196613