«Մեծ են գործերը Տիրոջ»

Մեզ շրջապատող իրարանցումների և վազվզուքի մեջ երբեմն դժվար է նկատել այն հրաշալի աշխարհը, որ արարել է Աստված մեզ համար: Երբեմն դժվար է ապրել ներկայով, հիանալ արարչագործությամբ և փառաբանել Արարչին Իր պարգևների համար: Բայց հավատքի շնորհիվ մարդը հնարավորություն է ունենում տեսնելու աստվածայինը, հավատքի շնորհիվ մարդը, մաքրելով իր ֆիզիկական և հոգևոր տեսողությունը, սկսում է աշխարհը տեսնել նոր գույներով և խորությամբ: Փոխվում է նաև նրա վերաբերմունքը հրաշքի նկատմամբ, մարդը սկսում է գիտակցել, որ հրաշք է իրեն շրջապատող աշխարհը, կյանքը, ինքը մարդ էակը՝ իր ներդաշնակ և աներևակայելի բարդ կառուցվածքով:     

Արարչագործության մեջ ամեն ինչ կատարյալ է, չկա աննշան, ավելորդ կամ թերի մի բան, թեև որոշ մարդկանց համար այդ ամենը սովորական է և ոչ հրաշալի: «Մեծ են գործերը Տիրոջ, և քննված է Նրա կամքը ամեն ինչում: Փառավոր և վայելուչ են Նրա գործերը, Նրա արդարությունը կտևի հավիտյանս հավիտենից: Արդարներին նա հիշեցրեց իր հրաշագործությունները, ողորմած և գթասիրտ է Տերը»,- ասում է սաղմոսերգուն  (Սաղմոս 110:2-4):

«Աստվածային բոլոր գործերը,- Ս. Հովհան Ոսկեբերանի խոսքով,- իրենք իրենցով մեծ են, բայց դառնում են աննշան, եթե չունեն իրենց վերաբերյալ արդար մոտեցում: Երբ տեսնում ես, որ ինչ-որ մեկը պարսավում է Աստծո գործերը, մի դատիր նրան իր չարությամբ հանդերձ, այլ համարիր այն մեծագույն նշանը նրա անմտության: Նման նրան, ով արևը խավար համարի, նա չի անարգում լուսատուն, այլ պարզորեն ցույց է տալիս իր սեփական կուրությունը: Կամ եթե ինչ-որ մեկը մեղրը դառը համարի, այդպես չի նվազում մեղրի քաղցրությունը, այլ ի հայտ է գալիս նրա հիվանդությունը, այդպես և աստվածային գործերը դատողը: Նրանք, ովքեր աստվածային գործերի մասին չունեն ճիշտ պատկերացում, չեն կարող տեսնել անգամ իրական հրաշքները»: 

«Հուր և կարկուտ, ձյուն և սառնամանիք, հողմ ու մրրիկ, դուք, որ նրա խոսքն եք կատարում» (Սաղմոս 148:8), նաև՝ «Դու հաստատեցիր լուսինը ժամանակը չափելու համար, արեգակն իմացավ պահն իր մայրամուտի: Դու խավարն ստեղծեցիր, ու գիշեր եղավ, որի մեջ շրջում են բոլոր գազաններն անտառի» (Սաղմոս 103:19-21): Ս. Հովհան Ոսկեբերանը, սույն համարները մեկնելով, նշում է, որ Աստծո կողմից արարվածները ոչ միայն կատարում են այն, ինչի համար ստեղծված են, այլ երբ Աստված կարգադրում է նրանց իրենց բնությանը հակառակ մի բան, այդ դեպքում նրանք մեծագույն հնազանդություն են ցուցաբերում: Օրինակ՝ Նա հրամայեց ծովին, և այն ոչ թե ջրասույզ արեց հրեաներին, որ հատուկ է նրան ըստ բնության, այլ տարածեց իր ալիքները, և հրեաները մտան հատակը բացված ծովի մեջ ու առաջ շարժվեցին ինչպես ցամաքով (Ելք 14:22): Բորբոքված հնոցը ոչ թե այրեց Բաբելոնում գերեվարված հրեա պատանիներին, այլ հովացնող ցող բերեց (Դանիել 3:25): Առյուծները ոչ թե հոշոտեցին Դանիել մարգարեին, այլ ծառայեցին նրան՝ որպես թիկնապահներ (Դանիել 4:22): Կետ ձուկը ոչ թե խժռեց Հովնան մարգարեին, այլ պահպանեց Նրան ամբողջությամբ (Հովնան 2): Բազմաթիվ այլ հրաշքներ կարող ենք տեսնել արարչագործության մեջ, և անմիտները, ովքեր աստվածացնում են բնությունը, պետք է համոզվեն, որ ամեն ինչ ոչ թե բնության ուժով, այլ Աստծո կամքով է հնազանդվում և ենթարկվում:

Աստծո ստեղծածն այնքան կատարյալ է, որ ուշադիր և ողջամիտ մարդկանց դեպի աստվածճանաչողության է առաջնորդում: Իրապես, Աստծո կամքը ի սկզբանե ամեն ինչ առանձնահատուկ կերպով արարեց, որպեսզի դրանք իրենց վեհությամբ, գեղեցկությամբ և ներդաշնակությամբ մարդու հոգում արթնացնեն Արարչին փնտրելու, Նրան ճանաչելու և Նրա առջև խոնարհվելու ձգտումը:   

Ս. Հովհան Ոսկեբերանը մատնանշում է, որ բնությունն ու կենդանական աշխարհը ոչ միայն աստվածճանաչողության, այլ կենցաղավարության կանոնավարության համար կյանքի մեծագույն դասեր են ավանդում: Օրինակ՝ շահամոլը, տեսնելով, թե ինչպես է օրը զիջում գիշերվան, արևը՝ լուսնին, պետք է ամաչի այս բարեկարգությունից, և եթե ինքն ավելի ուժեղ է մյուսներից, շահադիտորեն չհետամտի թույլերի ունեցվածքը: Անառակը, տեսնելով, թե ինչպես է ծովն ալեկոծվում և ափի մոտ իր ալիքները զսպում, պետք է ամաչի բարեկարգված անկանոն ջրից, շուտով թողնի իր ցանկասիրությունը, զսպի իրեն Աստծո երկյուղով և վերադառնա դեպի իմաստություն: Նայելով երկրին՝ մարդը կարող է հեշտությամբ իմաստասիրել նաև հարության մասին: Օրինակ՝ երբ տեսնում է, թե ինչպես է հողն ընդունում ցորենի կոշտ սերմերը, ինչպես է սկզբից դրանք քայքայում, փտման հասցնում, իսկ հետո աճեցնում իր ամբողջական տեսքով: Կամ թե ինչպիսին է խաղողի վազը ձմռանը՝ առանց ոստերի, տերևների և ողկույզի, այն կարծես չոր ծառ լինի, բայց գարնան գալուն պես զգեստավորվում է կանաչով, ապա՝ պտուղներով: Այդպես և մարդը, ծառերից, բույսերից և սերմերից կարող է պատկերացում կազմել հարության մասին: Իսկ միջատներից՝ մրջյունն ու մեղուն, կյանքի հետևյալ դասերն են ավանդում. մրջյունը՝ աշխատասիրության, իսկ մեղուն՝ սեր կարգ ու կանոնի և համընդհանուր կեցության հանդեպ: «Մրջյունի մոտ գնա, ո՛վ ծույլ, նախանձի՛ր նրա գործերին և իմաստո՛ւն եղիր նրանից ավելի, քանզի նա ո՛չ հողագործ է, ո՛չ վերակացու և ո՛չ էլ գլխին տեր ունի» (Առակներ 6:6-8): Մեղուն նաև սովորեցնում է չհիանալ միայն մարմնական գեղեցկությամբ, երբ դրան միավորված չէ հոգեկան գեղեցկությունը և չխորշել տգեղությունից, երբ դրա ներքո գեղեցիկ հոգի է: Այդ է վկայում իմաստունը. «Մեղուն փոքր է թռչողների մեջ, սակայն նրա պտուղը քաղցրության սկիզբն է» (Սիրաք 11:3): Քրիստոս, օրինակ բերելով թռչուններին, վայրի շուշանին, ասում է. «Նայեցե՛ք երկնքի թռչուններին, ո՛չ վարում են, ո՛չ հնձում և ո՛չ էլ շտեմարանների մեջ հավաքում. և ձեր երկնավոր Հայրը կերակրում է նրանց. չէ՞ որ դուք ավելին եք, քան նրանք» (Մատթ. 6:20), «Եվ հագուստի համար ինչո՞ւ եք հոգս անում. նայեցե՛ք վայրի շուշանին, ինչպե՜ս է աճում, ո՛չ ջանք է թափում և ո՛չ հյուսում: Ասում եմ ձեզ, որ Սողոմոնն իսկ իր ամբողջ փառքի մեջ, չհագնվեց նրանցից մեկի նման: Իսկ եթե դաշտի միջի խոտին, որ այսօր կա և վաղը հնոց կնետվի, այդպե՛ս է հագցնում Աստված, որքա՜ն ևս առավել ձեզ, թերահավատներ» (Մատթ. 6:28-31): Ս. Հովհան Ոսկեբերանը տվյալ համարների վերաբերյալ մեկնաբանում է՝ եթե անբան կենդանիները չեն հոգում սննդի մասին, ապա ի՞նչ արդարացում կարող ես ունենալ դու: Կամ՝ երբ հոգաս քո հագուստի գեղեցկության մասին, հիշիր, որ ինչքան էլ ջանք  թափես, ծաղիկներին է լինելու հաղթանակը և երբեք չես կարող համեմատվել նրանց հետ, ուստի թող քո անմիտ կիրքը կամ ցանկությունը:

Այսպիսով, արարչագործությունը ոչ միայն հիացմունքի, այլև աստվածճանաչողության, առ Աստված փառաբանության և կյանքի կարևորագույն դասեր քաղելու հիանալի աղբյուր է:

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը