Գրքեր

Սաղմոս ՃԴ

Ալելուիա. բոլոր ժողովուրդները և երգիչները երգում էին ալելուիա տոներին և յոթերորդ օրերին, որովհետև ալելուիան թարգմանվում է՝ օրհնեք Աստծուն կամ գովաբանեք օրենքը: Սաղմոսը նաև խորհրդանշում է հեթանոսների վարդապետությունը և այն բարիքները, որ հրեաների համար եղան: Նաև նրա համար պատվիրեց օրհնել Աստծուն, որ կատարեց հայրերին տրված խոստումը Որդու գալստյամբ: Ուստի և ասում է.

1. Խոստովան եղերուք Տեառն և կարդացէ՛ք զանուն նորա. պատմեցէ՛ք ի հեթանոսս զգործս նորա:

Գոհությո՛ւն մատուցեցեք Տիրոջն ու նրա անունը կանչեցեք, հեթանոսների մեջ պատմեցե՛ք գործերը նրա:

Սիմաքոսը կանչելու փոխարեն քարոզեք է ասում: Հեթանոսների մեջ պատմեցե՛ք, որպեսզի քարոզվի հեթանոսների մեջ աստվածգիտության օրենքը:

2. Օրհնեցէ՛ք և սաղմոս ասացէք նմա. պատմեցէ՛ք զամենայն սքանչելիս նորա. և գովեցարո՛ւք յանուն սուրբ նորա:

Օրհնեցե՛ք ու սաղմո՛ս երգեցեք նրան, պատմեցե՛ք բոլոր հրաշագործությունները նրա: Պարծեցե՛ք նրա սուրբ անունով:

Քրիստոնեական անվամբ, այլ ոչ թե ունեցվածքով և կալվածքներով հպարտանալով, քանզի գովաբանեցեքը Սիմաքոսը պարծեցեք է թարգմանում, ինչն էլ այն իմաստն ունի, որ եթե մեկը պարծենում է, թող Տիրոջով պարծենա:

3. Ուրախ եղիցին սիրտք այնոցիկ, ոյք խնդրեն զՏէր. խնդրեցէ՛ք զՏէր և հզօրք եղերուք, խնդրեցէք զերեսս նորա յամենայն ժամ:

Թող ուրախ լինի սիրտը նրանց, ովքեր փնտրում են Տիրոջը: Փնտրեցե՛ք Տիրոջն ու հզորացե՛ք, փնտրեցե՛ք նրա երեսն ամեն ժամ:

Քանզի ովքեր փնտրում են նրան, գտնում են, և նա սովորեցնում է, թե՝ «Նախ փնտրեցե՛ք Աստծու արքայությունը» (Մատթ. 6:33), և կուրախանան սրտերը՝ հայրենի տան մասին լսելով: Փնտրեցե՛ք Տիրոջն ու հզորացե՛ք, ուստի բոլորս օգնության կարիք ունենք, որովհետև Եվայի պատճառով տկարացանք: Ամեն ժամ պետք է փնտրենք նրա երեսը, այսինքն՝ նրա խնամակալությունը:

4. Յիշեցէ՛ք զսքանչելիս նորա, զոր արար. զարուեստս և զիրաւունս բերանոյ նորա:

Հիշեցե՛ք հրաշագործությունները նրա, սքանչելիքներն ու բերանի պատվիրանները նրա:

Նույնը կատարում է նաև նրա անունը, սքանչելիքները, որ Տիրոջ ձեռքով էին կատարվում, և բերանի պատվիրանները նրա. բերանով ասում էր և գործով իրականանում էր:

5. Զաւակս Աբրահամեան ծառայք նորա, որդիք Յակոբայ ընտրեալք նորա:

Աբրահամի սերունդները ծառաներն են նրա, Հակոբի որդիները՝ նրա ընտրյալները:

Հնում ծառաներ էին կոչվում միջնորդ մարգարեները, որոնք ծառայում էին, իսկ նորում՝ ընտրյալ առաքյալները, ինչպես որ Տերն ասաց. «որովայնից իսկ ընտրյալ եք» (Ես. 46:3):

6. Նա ինքն է Տէր Աստուած մեր, յամենայն երկրի են իրաւունք նորա:

Նա ինքը Տեր Աստվածն է մեր, և ողջ աշխարհում են դատաստանները նրա:

Հիսուս Քրիստոս օրենքով ծառաներ ուղարկեց և ավետարանով՝ ընտրյալներ, ովքեր ողջ աշխարհում եղան նրա դատաստանները, քանզի ամբողջ աշխարհում տարածվեց նրա խոսքը:

7. Յիշեաց յաւիտենից զուխտ իւր, և զբանն, զոր պատուիրեաց մինչև ի հազար ամ:

Իր ուխտը նա հավիտյան հիշեց և իր պատվիրած խոսքը՝ մինչև հազար տարի:

Հիշեց անմոռանալին և խոսքը, որ հազար տարով հավիտյան հիշելն ու չմոռանալն է ասում: Դարձյալ, քանի որ Աբրահամի ուխտը կրկնեց Դավթի հետ՝ հիշելով հազար տարի հետո, որը սահմանադրեց, մինչև նորը սկսվեց՝ որի սահմանն էլ երկրորդ գալուստը հաստատեց, ինչպես որ Պողոսն է ասում. «Քանի անգամ, որ այս հացը (մարմինը) ուտեք, և այս բաժակը (արյունը) խմեք, պատմեցե՛ք Տիրոջ մահը, մինչև որ նա գա» (Ա Կորնթ. 11:26): Այդ պատճառով էլ ասում է.

8. Զուխտն, զոր եդ ընդ Աբրահամու. և զերդումն իւր ընդ Սահակայ:

Ուխտը, որ Աբրահամի հետ կնքեց, և երդումն իր՝ Իսահակի հետ:

Երկրորդ երդումը, որ Իսահակի հետ էր, և որը Աբրահամի և Իսահակի հետ կնքեց:

9. Հաստատեաց առ Յակոբ զհրաման իւր. և առ Իսրայէլ զուխտ իւր  յաւիտենից:

Հակոբի համար իր հրամանը հաստատեց, և Իսրայելի համար՝ ուխտն իր հավիտենական:

Որ և Իսրայել կոչեց, և [ուխտն էլ] Դավթի հազարերորդ տարում սկսեց իր Որդու միջոցով՝ վերնատանը:

10. Ասէ. ձեզ տաց զերկիրն Քանանու, զվիճակ ժառանգութեան ձերոյ:

Ասաց. «Ձեզ պիտի տամ երկիրը Քանանի՝ բաժինը ձեր ժառանգության»:

Քանանի երկիր տալը մեծ ուխտի գրավականն էր, որ ձեր բաժին ժառանգություն է կոչում, քանզի Սեմի բաժինն էր, սակայն զրկվեցին Քամի և Քանանի ազգի աշտարակաշինության և աշխարհով մեկ ցրվելու պատճառով, և խոստանում է այնտեղ վերադարձնել, ինչն էլ տվեց առաքյալներին՝ լինել նրանց հավատքի միջնորդները:

11. Զի էին նոքա թուով սակաւք, նուազք և պանդուխտք ի նմա:

Երբ սակավ էին նրանք թվով, տկար էին և պանդուխտ այդ երկրում:

Աբրահամին, Իսահակին և Հակոբին ժամանակավորապես չտալու պատճառը նրանց սակավաթվությունն էր, որ չէին կարող ժառանգել, և տկար էին, քանի որ պանդխտության մեջ էին և վրաններով էին շրջում: Նույնպես և առաքյալները, որոնք բազում անհամար ազգերի հայրեր դարձան, տկար էին և պանդուխտ:

12. Անցին նոքա ազգէ յազգ, ի թագաւորութենէ ի ժողովուրդ յայլ:

Դեգերում էին սերնդից սերունդ, մի թագավորությունից դեպի մի այլ ժողովուրդ:

Փղշտացիների Աբիմելիքի մոտ և Եգիպտոսի փարավոնի մոտ, իսկ առաքյալները՝ հրեաներից դեպի հեթանոսներ և զանազան այլ թագավորություններ:

13. Ո՛չ եթող մարդկան մեղանչել նոցա. կշտամբեաց զթագաւորս  վասն նոցա:

Նա թույլ չտվեց մարդկանց, որ վնասեն նրանց, կշտամբեց թագավորներին նրանց համար:

Թագավորներին թույլ չտվեց մոտենալ Սառային, և առաքյալներին էլ ասաց. «Մի՛ վախեցեք նրանցից, որ մարմինն են սպանում, բայց հոգին սպանել չեն կարող» (Մատթ. 10:28):

14. Մի՛ մերձենայք, ասէ, յօծեալս իմ. և ի մարգարէս իմ մի՛ մեղանչէք:

«Մի՛ մոտեցեք, ասաց, իմ օծյալներին և մարգարեներիս վնաս մի՛ հասցրեք»:

Հոգով և Աստծու խոսքով օծյալներ էին: Եվ մարգարեներիս վնաս մի հասցրեք. «Կնոջը վերադարձրո՛ւ իր ամուսնուն, ասում է, որովհետև նա մարգարե է, և աղոթք կանի քեզ համար» (Ծննդ. 20:7):

15. Կոչեաց սով յերկիր նոցա, զամենայն զօրութիւն հացի եբեկ:

Սովի մատնեց երկիրը նրանց, հացի ամբողջ զորությունը կոտրեց:

Մեղքի մատնվելն է պատուհաս համարում: Հացի ամբողջ զորությունը, քանզի հացի տեղը չեն կարող լրացնել ընդեղենն ու բանջարը: Կոտրեց, որովհետև լիանալով չէին հագենում, և հեթանոսներն էլ սովի մատնվեցին իրենց առաջին վարքից և օրենքից:

16. Առաքեաց առաջի նոցա այր, ի ծառայութիւն վաճառեցաւ Յովսէփ:

Նրանց առաջից մարդ ուղարկեց՝ Հովսեփին, որ վաճառվեց որպես ստրուկ:

Աստծու նախախնամությունն է [ցույց տալիս], որ թեպետ նրանք վաճառեցին, բայց պահեց նրան: Այր է կոչում, թեև տասնյոթ տարեկան երիտասարդ էր, որովհետև առաքինությունն է այր դարձնում, ինչը լիովին ուներ նա:

17. Խոնարհ արարին ի կապանս զոտս նորա. և անց ընդ երկաթո անձն նորա:

Նրա ոտքերը ցավեցրին շղթաների մեջ, և նրա մարմինը երկաթով պնդացրին:

Անառակ կնոջն իր ողջախոհության պատճառով մերժելու համար նրա մարմինը երկաթով պնդացրին, ամբողջ մարմինն է անձ կոչում կամ հոգու տրտմությունը:

18. Մինչև եկեսցէ բան նորա. և բան Տեառն փորձեաց զնա:

Մինչև որ նրա խոսքը կատարվեց, և Տիրոջ խոսքը փորձեց նրան:

Երազով տեսածը, և Տիրոջ խոսքը փորձեց նրան, քանզի հանձնեց իրեն մատռվակին, որի երազը լավ մեկնեց: Նորից՝ Աստծու խոսքը փորձ էր և անմեղ գտնվեց՝ կատարելով:

19. Առաքեաց թագաւորն և ելոյծ զնա. իշխան ժողովրդեան եթող զնա:

20. Կացոյց զնա Տէր տան իւրոյ, իշխան ի վերայ ամենայն ստացուածոց իւրոց:

Թագավորը մարդ ուղարկեց ու կապանքներից արձակեց նրան, ժողովրդի իշխանը բաց թողեց նրան, իր տան վրա նրան տեր կարգեց ու իր ողջ ունեցվածքի տնօրինող:

Պարզ է [սա]:

21. Խրատել զիշխանս նոցա որպէս զինքն. և զծերս նոցա իմաստունս արասցէ:

Որպեսզի ըստ իր կամքի խրատի նրանց իշխաններին, և նրանց ծերերին իմաստուն դարձնի:

Եգիպտացիների իշխաններին՝ ըստ իր կամքի, նրանց ծերերին իմաստուն դարձնի, քանզի փարավոնը նրան նշանակեց իրենից հետո որպես երկրորդ մարդ: Ոչ ոք չի կարող իր ձեռքը բարձրացնել կամ ոտքը գործի դնել կամ ճանապարհ [անցնել] առանց քեզ:

22. Եմուտ Իսրայէլ յԵգիպտոս, Յակովբ պանդխտեցաւ յերկիր Քամայ:

Իսրայելը մտավ Եգիպտոս, Հակոբը պանդխտության գնաց երկիրը Քամի:

Հովսեփի տեսիլքի պատճառով, և դրանով նրանց Քամի երկիրը տարավ, քանզի Քանանը Եգիպտոսի վիճակի մեջ էր:

23. Աճեցոյց զժողովուրդ իւր յոյժ, և զօրացոյց զնոսա քան զթշնամիս իւր:

Խիստ բազմացրեց Տերն իր ժողովրդին, և նրան իր թշնամիներից զորեղ դարձրեց:

Քանզի մանկաբարձներին պատվիրեց պահել, և նրան իր թշնամիներից զորեղ դարձրեց՝ եգիպտացիներից:

24. Դարձոյց զսիրտ նոցա ատել զժողովուրդ իւր, և ի նենգել զծառայս իւր:

Նրանց սիրտը շրջեց, որ ատեն իր ժողովրդին, և իր ծառաների դեմ նենգություն գործեն:

Նրանց սիրտը շրջեց, ոչ թե բռնությամբ, այլ թողնելով նրանց ազատ կամքին, ինչպես նաև չարությանը:

25. Առաքեաց զՄովսէս ծառայ իւր, և զԱհարովն ընտրեալ իւր:

Տերն ուղարկեց իր ծառա Մովսեսին և իր ընտրյալ Ահարոնին:

Ծառա Մովսեսին, քանզի գետից փրկեց, իսկ իր ընտրյալ Ահարոնին, քանզի քահանայություն էր տալու, և դրա համար էր կոչված:

26. Ետ նոցա զբան նշանաց իւրոց, և զարուեստս իւր յերկիր Քամայ:

Տալով նրանց իր նշանների ու սքանչելիքների խոսքը Քամի երկրում:

Որպեսզի, տեսնելով նշանները, իսրայելացիներին արագ բաց թողնեն:

27. Առաքեաց խաւար և խաւարեցոյց զնոսա, զի դառնացուցին զբան նորա:

Խավար ուղարկեց ու խավարի մեջ թողեց նրանց, քանզի դառնացրին իր խոսքը:

Թանձրամած խավար, քանզի դառնացրին իր խոսքը՝ չլսելով:

28. Դարձոյց յարիւն զգետս նոցա. և սպան զամենայն ձկունս նոցա:

Նրանց գետերն արյուն դարձրեց, և ոչնչացրեց բոլոր ձկները նրանց:

Դրանով Աբրահամի մանուկների արյան վրեժը լուծեց, որը գույնով և համով իրական արյուն էր:

29. Եռաց յերկիր նոցա գորտ, և ի շտեմարանս թագաւորաց նոցա:

Նրանց երկիրն ու նրանց թագավորների շտեմարանները լցրեց գորտերով:

Մանուկների թվով, [որոնք] կարծես կենդանանալով, եկել էին տանջելու նրանց՝ մինչև թագավորի շտեմարանները:

30. Ասաց՝ և եկն շանաճանճ, և մծիխ ընդ ամենայն սահմանս նորա:

Հրամայեց՝ և շնաճանճ ու մժեղ թափվեց նրանց երկրի բոլոր սահմաններում:

Որովհետև շնացողներ էին, և մժեղ, քանի որ խոցող էին:

31. Դարձոյց զանձրև նոցա ի կարկուտ. և հուր յերկիր նոցա բորբոքեցաւ:

Նրանց անձրևները կարկտի վերածեց, և նրանց երկրում հուր բորբոքեց:

Սառն ու հուրը միավորելով իրար, քանզի սառն էին՝ ատելով Իսրայելին և ջերմ՝ տանջելու մեջ:

32. Եհար զայգիս և զթզենիս նոցա. և փշրեաց զամենայն ծառս սահմանաց նոցա:

Հարվածեց այգիներն ու թզենիները նրանց, և ջարդոտեց նրանց երկրի սահմաններում եղած ծառերը բոլոր:

Անասուններին նախ վանեց՝ խնայելով նրանց:

33. Ասաց՝ և եկն մարախ և խառնիճ, զի ոչ գոյր թիւ:

Ասաց՝ և եկավ մարախ ու խառնիճ, որոնց թիվ չկար:

Խառնիճը մորեխների ազգին պատկանող միջատ է, քանզի լի էին նրանց սրտերը դառը ճիճուներով:

34. Եկեր զամենայն խոտ երկրի նոցա, սպառեաց զամենայն պտուղ անդոյ նոցա:

Մարախը կերավ նրանց երկրի ամբողջ խոտը, սպառեց նրանց դաշտի ամբողջ բերքը:

Քանզի բանական բարի բույս չկար նրանց մեջ:

35. Եհար զամենայն անդրանիկս եգիպտացւոց, զսկիզբն ամենայն վաստակոյ նոցա:

Տերը հարվածեց եգիպտացիների բոլոր անդրանիկ ծնունդներին՝ իրենց ամբողջ վաստակի առաջնեկներին:

Մեղմագույնից անցնելով խստագույն կատարմանը, քանզի աստվածպաշտության անդրանիկ խորհուրդը սպանել էին իրենց մեջ:

36. Եհան զնոսա ոսկւով և արծաթով. և ո՛չ գոյր յազգի նոցա հիւանդ:

Նրանց հանեց Եգիպտոսից ոսկով և արծաթով, և նրանց ցեղի մեջ հիվանդ չկար:

Քանզի դա նրանց աղյուսաշինության վարձն էր: Եվ նրանց ցեղի մեջ հիվանդ չկար.  որպեսզի որևէ մեկի գնալուն արգելք չլինի [հիվանդության պատճառով] ծուլանալը: Սա նաև ընդհանրական հարության խորհուրդն ունի:

37. Ուրախ եղև Եգիպտոս ընդ ելանել նոցա, զի անկաւ ահ Տեառն ի վերայ նոցա:

Եգիպտոսն ուրախացավ, որ նրանք դուրս եկան, քանզի Տիրոջ ահն ընկել էր իրենց վրա:

Քանի որ վախենում էին համատարած մահից:

38. Սփռեաց ամպ՝ հովանի ունել նոցա ի տուէ. և հրով լոյս տայր նոցա ի գիշերի:

Ցերեկն ամպ սփռեց նրանց ստվերելու համար, և գիշերը հրով լուսավորեց նրանց:

Ցերեկը՝ ծածկոց շոգից, իսկ գիշերը՝ խավարը փարատող, և ճանաչում էր նրանց ու գնում նրանց հետևից, ինչպես Սուրբ Հոգին՝ ավազանով իրենից ծնվածներին:

39. Խնդրեցին՝ և եկն լորամարգի. և հացիւ երկնից լցոյց զնոսա:

Նրանք խնդրեցին՝ ու լորամարգիներ իջան, և Տերը երկնային հացով կշտացրեց նրանց:

Ցանկացողների համար խոզի մսի համ ուներ, և երկնային հացով կշտացրեց նրանց՝ առատորեն, առավել քան կարիքն էր, մինչև զզվեցին:

40. Եհար զվէմն և բղխեցին ջուրք, և գնացին գետք ընդ անջրդի:

Հարվածեց ժայռին՝ ու ջրեր բխեցին, և գետեր հոսեցին անապատով:

Օրինակն է Տիրոջ կողի խոցման:

41. Յիշեաց զբան իւր սուրբ, որ ընդ Աբրահամու ծառայի իւրում:

Հիշեց խոսքն իր սուրբ, որ տվել էր իր Աբրահամ ծառային:

Որի ժամանակ ասաց, թե քո որդիների չորրորդ սերունդը պիտի ելնի պանդխտությունից (Հմմտ. Ծննդ. 15:16), դրա համար էլ ասում է.

42. Եհան զժողովուրդ իւր ցնծութեամբ, և զընտրեալս իւր ուրախութեամբ:

Հանեց իր ժողովրդին ցնծությամբ, և իր ընտրյալներին՝ ուրախությամբ:

Ճոխ և լի բոլոր տեսակ գանձերով:

43. Ետ նոցա զգաւառս հեթանոսաց, ի վաստակս ժողովրդոց ժառանգեցոյց զնոսա:

Նրանց տվեց գավառներն հեթանոսների, և ժողովուրդների վաստակի ժառանգ դարձրեց նրանց:

Ամուրհացիների և քանանացիների:

44. Զի պահեսցեն զվկայութիւնս նուրա. և զօրէնս նորա խնդրեսցեն:

Որ պահեն վկայություններն իր, ու հետևեն իր օրենքներին:

Սա էր միայն խնդրում, որը, սակայն, անշնորհակալները չպահեցին:

 

 

Վարդան Արևելցի, Մեկնութիւն Սաղմոսացն Դաւթի, Էջմիածին, 1797 թ.

Գրաբարից թարգմանեց Գայանե Թերզյանը

12.08.19
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․