Սաղմոս ԽԱ

Ի կատարած. սաղմոս Դավթի. Կորխեի որդիների իմաստությունը: Ղևտացիները կարողանում էին իմաստությամբ եղանակ դնել և տիրապետում էին տների արվեստին: Բայց սաղմոսի էությունն այլ է. ասված է հրեաների Բաբելոնում գերության մեջ գտնվելու ժամանակ՝ յոթանասուն տարի, որտեղից ցանկանում էին դուրս գալ: Նաև ասում են, թե Դավիթն այս սաղմոսն ասաց իր՝ Մովաբի անապատում գտնվելու ժամանակ:

1. Որպէս փափաքէ եղջերու յաղբերս ջուրց, այնպէս փափաքէ անձն իմ առ քեզ, Աստուած:

Ինչպես եղջերուն ջրի ակունքներին է փափագում, այնպես էլ ես քեզ եմ փափագում, ով Աստված:

Սակայն, սա ասված է Դավթի կողմից, երբ վերադառնում էր Ռուբենի և Գադի շրջաններից՝ շրջելով Թաբորում և Հերմոնում և ցանկանում էր Տիրոջ տապանակի մոտ գալ՝ ասելով. ինչպես եղջերուն ջրի ակունքներին է փափագում, և ինչպես որ բոլոր սրբերը և իմանալի եղջերուները փափագում են վերին Երուսաղեմին: Քանի որ եղջերուները օձեր և ճիճուներ են ուտում և ծարավում են, այդպես էլ, ասում է, սրբերն են, մինչև Քրիստոսի գալուստը կրում են բնության վշտերը և հալածվում օձակերպ ցանկություններից:

2. Ծարաւի է անձն իմ առ քեզ Աստուած, հզօր և կենդանի. ե՞րբ եկից երևեցայց երեսացդ Աստուծոյ:

Հոգիս ծարավ է քեզ, Աստված հզոր և կենդանի. ե՞րբ պիտի գամ ու երևամ Աստծո առաջ:

Հակառակ հեթանոսական կուռքերի, որոնք տկար են և մեռած: Ե՞րբ պիտի գամ. քանի որ դու ամենուր ես, իսկ մենք, որ հեռացանք, կգանք այն ժամանակ, երբ խոնարհվես և ցույց տաս քեզ: Հոր երեսը Որդին է և նրա միջոցով ենք տեսնում Հորը:

3. Եղեն ինձ արտասուք իմ կերակուր ի տուէ և ի գիշերի. և այն զի ասէին ցիս զօրհանապազ, թէ ո՛ւր է Աստուած քո:

Գիշեր-ցերեկ իմ արցունքներով սնվեցի, քանզի ամեն օր ինձ ասում էին. «Քո Աստվածն ո՞ւր է»:

Բաբելոնում իրենց կերակուրը լացելով էին ուտում, Դավիթն էլ՝ Հորդանանում, իսկ սրբերը Հիսուսին էին փափագում: Նաև այն արցունքերը, որ Աստծու սիրուց են առաջանում, կերակրի պես մխիթարում են մարդուն:  Զղջացողին խորհուրդներն ասում են. «Ո՞ւր է քո Աստվածը, որ մեղքերի պատճառով հեռացրեցիր քեզանից», ձեր մեղքերն են, ասում է, բաժանում մեզ իրարից: Քաղդիացիների գերիներին կարող էին այսպես ասել, թե «Ո՞ւր է ձեր Աստվածը», իսկ Դավթին՝ իրեն ատողները և մեր բնությանն էլ՝ դևերը:

4. Զայս որպէս յիշէի, տառապէր յիս անձն իմ. քաջալերէի զի մտից ընդ յարկաւ սքանչելեաց տանն Աստուծոյ:

Դա հիշելիս՝ հոգիս տառապում էր իմ ներսում, բայց քաջալերվում էի, որ պիտի մտնեմ Աստծո տան սքանչելի հարկի տակ:

Բաբելոնում քաջալերում էին մարգարեները, իսկ Դավիթը՝ իր օծման հույսով, մեր բնությունն էլ՝ ավետյաց խոստմամբ: Աստծո տան սքանչելի հարկը նրանց համար տաճարն էր և տապանակը, որին բաղձում էին, իսկ մեր բնության համար՝ եկեղեցին է:

5. Ի ձայն ցնծութեան խոստովանութեան. և ի ձայն բարեկենդանութեան:

Ցնծության ու օրհնության ձայնով և ձայնով բարեբանության:

Սաղմոսների ձայնով՝ Աստծո անվան խոստովանությամբ, տոնախմբություններով և բարեբանությամբ տաճար մտնելով: Մեզ համար նաև այնտեղ է, որի մասին ասաց. «Գնամ և ձեզ համար էլ տեղ պատրաստեմ» (Հովհ. 14:3):

6. Արդ՝ ընդէ՞ր տրտում ես անձն իմ, կամ ընդէ՞ր խռովես զիս. յուսա՛ առ Աստուած, խոստովանեա՛ նմա՝ փրկիչ երեսաց իմոց Աստուած է:

Արդ, ինչո՞ւ ես տրտմում, հոգի՛ իմ, կամ ինչո՞ւ ես խռովեցնում ինձ. հույսդ դի՛ր Աստծո վրա, օրհներգի՛ր նրան, իմ անձը փրկողն Աստված է:

Զգացությունը տրտմության նման է, որ գիտե այն բանի պակասությունը, ինչ ցանկանում է, դեղը՝ հույսն է և խոստովանությունը: Իմ անձը փրկողն Աստված է, որ փրկում է ինձ ամոթից և արտասուքից:

7. Անձն իմ յոյժ խռովեցաւ. վասն այսորիկ յիշեցի զքեզ յերկրէն Յորդանանու, ի Հերմոնէ ի լեռնէ փոքուէ:

Հոգին իմ խիստ խռովվեց, դրա համար քեզ հիշեցի Հորդանանի երկրից ու Հերմոնի փոքր սարից:

Չկարողանալով մխիթարություն գտնել՝ քեզ հիշեցի: Այն գերին էր հիշում, երբ գալիս էր Եգիպտոսից և պատվով էր անցել Հորդանանը և հանգիստ առել Հերմոնի լեռներում: Դավիթն իրար է միացնում իրենը և մերը, որ առաջին սրբերի՝ կարոտյալ Հորդանանի և Հերմոնի խորհրդով, որը թարգմանվում է՝ ճանապարհի լույս, ցույց է տալիս Տիրոջ մկրտության խորհուրդը, որ մեզ համար լույս եղավ և երկինք հասնելու լուսավոր ճանապարհ: Հերմոն լեռը Թաբորից փոքր է, ինչպես որ փոքր էր Հովհաննեսն իր Տիրոջից, որ նախապես ինքն էր մկրտում, մինչև որ փայլեց Քրիստոսը՝ Արեգակը՝ իմանալի լույսը:

8. Խորք ի խորոց կարդացին առ քեզ, ի ձայն սահանաց քոց:

Անդունդից քեզ կանչեցին քո հորձանքների ձայնով:

Երբ Եգիպտոսից էին գալիս, ծովերի անդունդները լսեցին Աստծո ձայնը և ճանապարհ տվեցին Իսրայելին: Եվ Հորդանանը նույնպես հորձանքների ձայնով և հնչմամբ, ինչպես որ Նոյի ժամանակ երկնքի և երկրի սահմանները բացվեցին, որոնց միջև սահման էր հաստատված, կանչում էին, թե՝ դու կարող ես փոխել քո դրած սահմանը, քեզ ենք հնազանդվում: Իսկ մտքի համար Աստծո խորհրդավոր խորհուրդներն էին բացվում, որոնց խորությունն անհասանելի ծովի խորքերից էլ շատ է և Տիրոջ մկրտության ժամանակ փակված երկինքը բացվեց փակող և բացող, սահմանադիր Հոր ձայնից: Ոմանք ասում են, թե երբ Դավիթը Հորդանանում էր գտնվում, փղշտացիների վրա սաստիկ կարկուտ և հորդառատ անձրև տեղաց, այդ պատճառով էլ ասաց.

9. Ամենայն զբօսանք քո, և ալիք քո անցին ի վերայ իմ:

Քո բոլոր կոհակներն ու ալիքներն անցան իմ վրայով:

Կոհակները ցնորքներն են, իսկ ալիքները՝ գերության մեջ գտնվողի տառապանքներն ու Դավթի փախուստը, իսկ մեր բնության համար Ադամից ստացած դատավճիռը: Դարձյալ՝ կոհակները խնդալից, իսկ ալիքները՝ տրտմագին դիպան Դավթին, ինչպես նաև մեր բնությանը:

10. Ի տուէ պատուիրեաց Տէր զողորմութիւն իւր, ի գիշերի զօրհնութիւն նոր. և աղօթք իմ առ Աստուած վասն կենաց իմոց:

Ցերեկը Տերն իր ողորմությունը հաստատեց. գիշերը՝ նոր օրհներգություն. ես աղոթում եմ Աստծուն իմ կյանքի համար:

Արեգակը ծագեցնելով թե՛ բարիների և թե՛ չարերի վրա: Գիշերը՝ նոր օրհներգություն. աշխատանքն ավարտելով քնով և նոր ուժ ստանալով, նոր օրհնություն մատուցել Աստծուն, ինչպես որ անում էր Դավիթը: Իսկ գերիի համար գիշերային գերությունը ցերեկվա պես է, ինչպես որ Դանիելն ու երեք մանուկներն Աստծո հրաշքով փայլեցին և թեև աղոթում էին Նաբուգոդոնոսորի համար, դա նաև իրենց կյանքի համար էր, որպեսզի ապրեին նրա շնորհիվ և ազատագրվեր Երուսաղեմը: Իսկ մենք օրհներգում ենք Քրիստոսին մեր հավիտենական կյանքի համար, որպեսզի հաշտվի մեզ հետ և ապրի մեր մեջ, ինչպես Պողոսի: Դարձյալ ցերեկ էր, որ Տերն ասաց. «Ողորմություն եմ կամենում և ոչ՝ զոհ» (Մատթ. 9:13): Եվ գիշերվա մեջ կդառնանք իմաստուն կույսեր, երբ լսենք այն ձայնը, թե գալիս է փեսան և նոր օրհնություն կմատուցենք:

11. Ասացի Աստուծոյ՝ ընդունելի իմ ես. ընդէ՞ր մերժեցեր զիս, ընդէ՞ր տրտում գնամ ես ի նեղել թշնամւոյ իմոյ:

Աստծուն ասացի. «Ինձ ընդունողը դու ես, ինչո՞ւ մերժեցիր ինձ, ինչո՞ւ տխուր լինեմ թշնամուս հալածանքի ժամանակ»:

Ոչ թե մեղադրելով է ասում, այլ՝ դժբախտության մեջ ընկած ժամանակ է այսպես ասում: Եվ ասում է, թե ինձ Երուսաղեմ կընդունես:

12. Ի փշրել ոսկերաց իմոց նախատեցին զիս թշնամիք իմ. յասել ցիս զօրհանապազ, թէ ո՞ւր է Աստուած քո:

Երբ ոսկորներս փշրվեցին, թշնամիներն իմ նախատեցին ինձ՝ ամեն օր ասելով. «Քո Աստվածն ո՞ւր է»:

Որովհետև ցրվեցին Բաբելոնով և աշխարհով մեկ, ըստ այնմ, թե՝ «Մարդո՛ւ որդի, այդ ոսկորներն Իսրայելի ամբողջ տունն են» (Եզեկ. 37:11): Որ ասում են, թե մեր ոսկորները ցրվեցին, հույսը մարեց և մեռանք, իսկ բաբելացիներն ասում էին, թե ուր է ձեր Աստվածը, որ խոստացավ վերադարձնել ձեզ, և ինչու չեք պաշտում մեր աստվածներին:

13. Արդ՝ ընդէ՞ր տրտում ես անձն իմ, կամ ընդէ՞ր խռովես զիս. յուսա՛ առ Աստուած, խոստովանեա՛ նմա՝ փրկիչ երեսաց իմոց Աստուած է:

Արդ, ինչո՞ւ ես տրտմում, հոգի՛ իմ, կամ ինչո՞ւ ես խռովեցնում ինձ. հույսդ դի՛ր Աստծո վրա, օրհներգի՛ր նրան, իմ անձը փրկողն Աստված է:

Ինչո՞ւ է կրկին խոսում անձի մասին. առաջինը՝ նախ Տիրոջ գալստյան մասին և հուսով մկրտությամբ, երկրորդ՝ որ աղտեղացանք, և ասում ենք, թե հույսն այն է, որ ձրի տրվեց և ապաշխարության տքնությունը կընդունվի և սա է հույսը: Որովհետև, երբ իր արյունը տվեց այն դեպքում, երբ չէինք խնդրել, ապա եթե խնդրենք, ինչպես չի տա իր ողորմությունը: Խոստովանելը նույնպես երկակի է լինում, նախ՝ դավանել Աստծուն այնտեղ և այստեղ խոստովանել մեղքերը:

Վարդան Արևելցի, Մեկնութիւն Սաղմոսացն Դաւթի, Էջմիածին, 1797 թ.

Գրաբարից թարգմանեց Գայանե Թերզյանը