«Ստնտուի» պատկերագրական տիպը

«Ստնտուի» պատկերագրական տարբերակները մեզանում համեմատաբար քիչ է հանդիպում: Գ. Հովսեփյանը նկատում է, որ Տարոնացին է ներկայացրել «Ստնտուի» պատկերագրական տարբերակներից մեկը: Գլաձորի 1323թ. Ավետարանում (Մ.Մ. 6289), Հովհաննեսի Ավետարանի անվանաթերթում՝ զարդարուն կիսախորանի կենտրոնական մասում, բազմել է թագադիր Աստվածամայրը, և կերակրում է Հիսուս մանկանը: Մատենադարանի մեկ այլ ձեռագրում (221) Մատթեոսի անվանաթերթի զարդարուն կիսախորանի կենտրոնում ստնտուի կերպարն է. միայն թե ցածի աջ և ձախ կողմերում Հովհաննես Մկրտիչն է և Ստեփանոս Նախավկան:

«Ստնտուի» պատկերագրական տիպն ունի հին պատմություն: Սկզբնական շրջանում այն ավելի ժանրային բնույթ է կրել: Քրիստոնեական արվեստի վաղ հուշարձաններում այդ կերպարը հանդիպում է Բաուիտայի և Սակկարի VI դ. ղպտական որմնանկարներում, ապա IX-X դդ. մանրանկարներում, որտեղ դեռևս զգացվում են հելլենիստական արվեստի հետքերը: Հետագայում այս թեման աստիճանաբար ազատվում է ժանրային տպավորություններից՝ ձեռք բերելով խորհրդաբանական բնույթ, միաժամանակ նաև վեհության գծեր:

«Ստնտուի» պատկերագրական տիպի դասական օրինակներն առկա են IX-XI դդ. մի շարք հուշարձաններում՝ Պատմոս կղզու Պանտոկրատորի եկեղեցում և Բյուզանդական կայսրության մայրաքաղաքի XI-XII դդ. մանրանկարներում: Ավելի ուշ այն տարածում է ստանում հունական գավառներում և քրիստոնյա Արևելքի երկրներում: XIII դ. իտալացի նկարիչների համար «Ստնտուն» արդեն նախասիրված թեմա էր:

Կազմեց Գայանե Սուգիկյանը