Գրքեր

Սուրբ Սահակի և Հովսեփի վկայաբանությունը

Հռոմեացիների Նիկեփորոսի թագավորության և Տաճկաց Ահարոնի բռնակալության ժամանակ, տաճիկների Կայս կոչվող ցեղից մարդիկ երևացին, որ վկայեցին Թեոդոսիպոլիս քաղաքում, որ այժմ Կարնո քաղաք է կոչվում: Նրանց անուններն էին Սահակ և Հովսեփ: Մանկուց նրանց մայրը սովորեցրել և դաստիարակել էր քրիստոնեական հավատքով և Քրիստոսի կարգերով: Եվ եռում էին հոգով (Գործք ԺԸ. 25), ինչպես առաքյալն է ասում, բերկրում էին հույսով, հաճախ էին աղոթում և հաղորդվում և փութառատ էին բերեպաշտության ճանապարհին: Եվ մանկության տարիներին հոր և ազգականների երկյուղից թաքուն էին պահում քրիստոնեությունը` մինչև մեծանալով` սկսեցին հայտնապես պաշտել:

Այդ ժամանակ [Հռոմեացիների] թագավորին գրով ծանուցեցին իրենց քրիստոսասիրությունը և իրենց ազգն արհամարհելով` առասպել[ապաշտ] համարեցին և հայտնեցին նրա մոտ գնալու իրենց ցանկությունը: Եվ նա ստանալով` հույժ ուրախացավ Քրիստոսի փառքով և հրովարտակ ուղարկեց և նրանց երանի տվեց Քրիստոսի հավատի համար և երդմամբ խոստացավ տալ նրանց բոլոր կամեցածները, միայն թե փութով հասնեն իր մոտ: Եվ նրանք, թղթով մխիթարված, ուրախացան. պատրաստվում էին ճանապարհորդել ու նաև հորդորում էին ի Քրիստոս հավատ ունեցող մյուս ազգականներին: Եվ հայրն իմանալով` խափանեց նրանց ճանապարհի պատրաստությունը:

Եվ նրանք երեք եղբայր էին: Նրանցից մեկը, հոր իմանալուց հետո, փախավ Հռոմեացիների թագավորությունը, իսկ մյուսը` Հովսեփը, որ ամուսնացած էր, այդ իսկ պատճառով չկարողացավ, որովհետև որդիներ ուներ և լոկ նրանց փրկությունն էր կամենում: Եվ Սահակ եղբայրը համաձայնեց նրա հետ` մնալ մինչև ժամանակը հաջողի և, Քրիստոսի օգնությամբ, մեկնեն ամբողջ ընտանիքով: Այդ նույն ժամանակ լուր հասավ Մամիկոնեից տեր Քուրդիկի մասին, թե ապստամբության կապակցությամբ Հռոմեացիների թագավորությունն է գնալու: Եվ այս լսելով` եղբայրները գնացին նրա մոտ և պատմեցին նրան ամենը: Եվ նա հանձն առավ իր հետ տանել ամբողջ ընտանիքով: Եվ հետաձգեցին: Եվ նրանք այնտեղից վերադարձան իրենց [կողմերը]: Եվ վերադառնալիս հանդիպեցին զորքի հետ [ընթացող] մի պաշտոնյայի, որ երկար հարցուփորձի ենթարկելուց հետո նրանց տարավ բռնակալի մոտ, որ քաղաքի ու աշխարհի իշխանն էր, և զեկուցեց իշխանին նրանց մասին` ինչն ու ինչպեսը: Եվ հրամայեց բերել իր մոտ և հարցրեց. «Ի՞նչ ամբաստանություններ են ձեր մասին»:

Այսուհետ պատմությունն ինձ համար ցանկալի է: Երանելիները, Աստծու խրախուսությամբ, մեծագույն համարձակությամբ խոսում էին ատյանի առջև, թե` «Քրիստոնյա ենք և արհամարհեցինք մեր սուտ ու սնոտի, առասպելներով համեմված ուսմունքը: Քրիստոս է Աստծու Որդին և Տերն ու արարիչը երկնքի ու երկրի և դրանցում գտնվող արարվածների: [Նա], որ մարդասիրության և մեզ` անարգության մեջ թաթախվածներիս, կործանող մեղքերից փրկելու համար իջավ և մարմին առավ սուրբ կույս Մարիամ Աստվածածնից: [Նա], որ մեր մեջ մարմին առնելուց առաջ ևս կար, կամավոր ու առանց մեղքերի անցավ մարդկային կյանքի բոլոր չարչարանքների միջով, խաչվեց և երրորդ օրը հարություն առավ, համբարձվեց և բարձունքներում նստեց Հոր աջ կողմը: Նրան վկայեցին բոլոր նախահայրերը, մարգարեներն ու արդարները: Եվ հրեշտակների ու երկրի վրա երևացող բոլոր զորությունների միջոցով համայն ազգերի մեջ քարոզվում են Նրա անունն ու Աստվածությունը: [Նա] փառքերով գալու է մեռյալներին հարություն տալու և հատուցելու ըստ բարի գործերի, նրանց, որ Իրեն Աստված ճանաչեցին, միաժամանակ նաև [դատելու] անհնազանդներին, որ ետ ընթանալով` անիրավություն գործեցին Հոր, Որդու և Սուրբ Հոգու առջև: Նրան ենք ընդունում և հավատում, խոստովանում ենք Հորը, Որդուն և Սուրբ Հոգուն` մի Աստվածությանը, փառքով, պատվով և թագավորությամբ: Նրան ապավինեցինք, Նրանով մկրտվեցինք, Նրան ենք հավատում` հավիտենական կյանքի Հույսին, և չենք շեղվի այս խոստովանությունից: Եվ չկան սնոտի մոլորություններ. ո՛չ իշխանությունը, ո՛չ մեծությունը, ո՛չ պարգևները, ո՛չ ընտանեկան գութը, ո՛չ սուրը, ո՛չ հուրը, ո՛չ զանազան տանջանքները, ո՛չ մահը և ո՛չ որևէ արարած չեն կարող մեզ բաժանել Քրիստոսի սիրուց: Եվ ինչ կամենում ես` արա՛ անմիջապես»:

Եվ բռնակալն ու ամբողջ ատյանը զարմացան երանելիների համարձակությամբ, նաև իմաստությամբ և հզոր խոսքերով: Եվ [բռնակալը] չէր կարողանում պատասխանել հոգևոր և զորավոր խոսքերին, որոնցով քարոզում էին մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի ճշմարտությունը և խայտառակում նրանց սնոտի պաշտամունքը: Եվ [բռնակալը], երկյուղելով երանելիների համարձակությունից և իրենց պաշտամունքի մասին հնչած անարգանքից, հրամայեց բանտ տանել: Եվ խորհում էր, թե ինչ անի: Եվ երանելիները բանտում գիշեր ու ցերեկ գոհանում և օրհնում էին Աստծուն` իրենց շնորհված աստվածային անպատմելի պարգևների համար: Եվ [ուխտեցին] ոչ միայն [մինչև վերջ] հավատալ Նրան, այլև Նրա համար չարչարանք և մահ ընդունել և աներկյուղ քարոզել Հիսուս Քրիստոսի մասին ճշմարիտ խոսքը: Իսկ բռնակալը կանչեց իր խորհրդականներին` [որոշելու], թե ինչ անեն: Եվ մտածեցին իրենց գիտուններին բանտ ուղարկել` իրենց պաշտամունքից խոսելու, որ [եղբայրները] ետ դառնան, իսկ եթե չհամաձայնեն` սրով վերջ տալ նրանց կյանքին: Եվ ուղարկեցին բանտ: Եվ [բանտ] գնալով գայթակղում էին նրանց և ասում. «Ինչո՞ւ եք մոլորվել Քրիստոսի սնոտի և ունայն խորհրդով. ետ դարձե՛ք այդ մոլորությունից և պարգևներ ու իշխանություն կստանաք, իսկ եթե չհամաձայնեք` սրով կկտրեն ձեր պարանոցները, որովհետև այսպես է արքունի որոշումը ձեր մասին»:

Իսկ երանելիները զվարթությամբ պատասխանեցին. «Ո՜վ դուք. խորամանկությունը հանճար է որսում… Մենք չենք հեռանա մեր սովորած ճշմարտությունից և հավատարիմ կլինենք Քրիստոսին, որ Նրա միջոցով մնանք հավատով ու հույսով: Եվ պատրաստ ենք ելնել մարմնից, որպեսզի վայելենք Հիսուս Քրիստոսի առաջիկա երանությունները: Դուք մեզ խոստանում եք այս անցավոր պատիվները, կամ ցանկանում եք կարճել մեր այս կյանքը. մենք պատրաստ ենք մեռնելու, քան թե ուրանալու ճշմարտությունը: Թո՛ղ սուրն արագ սպասավորի և մեզ ուղարկի Քրիստոսի մոտ, որին ցանկացել ենք»: Եվ երկար հարցուպատասխանից հետո [եկողները] գնացին և պատմեցին բռնակալին, և երանելիների վրա մահվան վճիռ կայացրեց:

Սրանից հետո [նրանց] հայրը հրաման ստացավ բանտ գնալու և նույն բաները խոսելու: Եվ գալով` համոզում էր ալեհերությամբ և ծերությամբ, աղերսում էր, լալիս ու ողբում. «Որդյակնե՛ր,- ասում էր,- ողորմեցե՛ք ինձ` [ձեր] թշվառական հորը և խնայեցե՛ք ձեզ: Բռնակալի և ատյանի առջև ընդունեցե՛ք մեր պաշտամունքը և ուրացե՛ք քրիստոնեությունը: Եվ կազատվեք մահվանից, իսկ հեռանալով` Հիսուս Քրիստոսով կպահեք ձեր քրիստոնեությունը` ինչպես կամենաք: Երանելիներն ասացին. «Ո՛վ հայր, խրատդ ճիշտ չէ, վերջացրո՛ւ: Ավետարանից սովորել ենք ամենախոհեմ և հանճարեղ խրատը. «Ով մարդկանց առջև ուրանա Ինձ,-ասում է,- նաև Ես կուրանամ նրան Իմ Հոր առջև, որ երկնքում է» (Մատթ. Ժ. 33) և` «Ով չատի իր հորն ու մորը և խաչը վերցնելով` չգնա Քրիստոսի ետևից, չի կարող երկնավոր Հորը որդի լինել և Քրիստոսին ժառանգակից»: Երբ հայրը հասկացավ, որ իր խոսքերով բոլորովին չեն շեղվի, դուրս եկավ և նրանց կորստի համար լալով և կոծելով` գնաց: Իսկ նրանք ցանկանում էին աշխարհից հեռանալ բարի խոստովանությամբ և լացը, ողբն ու հառաչանքը չարի խարդավանք համարեցին իրենց վկայության դեմ:

Եվ բանտում այս աղոթքն էին մատուցում. «Տե՛ր Աստված ամենակալ, գոհանում ենք Քեզնից, որ հաստատուն պահեցիր մեր հույսն առ Քեզ, զորացրեցիր մեզ և խավարից դեպի լույս առաջնորդեցիր, անգիտությունից` աստված գիտության, անօրինությունից` արդարության, որ Քո ատելիների առջև աներկյուղ համարձակությամբ, Քեզ ճշմարիտ Աստված խոստովանելով, այստեղ հասանք Քո շնորհիվ: Եվ ի՜նչպես ենք հատուցելու Քո` շնորհների փոխարեն, որ մեզանում առատացան իմաստությունն ու գիտությունը, և մեզ ցույց տվեցիր Քո կամքն ու հաճությունը. մեր անձերը կլինեն ճշմարտությանդ վկաները` մահանալով Քո մեծ և ահազդու անվան համար: Այժմ ընդունի՛ր Քո անվան համար մեր խոստովանությունը և [շարքը դասի՛ր] Քո սիրելիների, որ Քեզ սիրեցին ամբողջ անձով և կարողությամբ, և խառնի՛ր մեզ Քո վկաների թվին, որ մեռան Քեզ համար և վայելում են հավիտենական անպատմելի բարիքները, որովհետև Քոնն է բոլոր արարածներից եկող փառատրությունն ու երկրպագությունը. այժմ և հավիտյանս հավիտենից»: Եվ բանտում եղածները, «Ամեն» ասելով, փառք էին մատուցում Աստծուն, որովհետև ուրիշները ևս կային, [որ] բանտ էին նետվել և մատնվել խոշտանգումների, [և որոնց ևս] ստիպում էին հեռանալ Քրիստոսի հավատքից, [իսկ սրբերը] քաջալերում էին նրանց [և հորդորում] չվախենալ մահվանից` հիշելով ասվածը. «Այս ժամանակի չարչարանքները արժանի չեն [բաղդատվելու] գալիք փառքի հետ, որ հայտնվելու է մեզ» (Հռոմ. Ը. 18):

Եվ շուտով հասավ բռնակալի հրամանը` սպանելու Սահակ և Հովսեփ երանելիներին: Եվ երբ տարան վճիռն ի կատար ածելու վայրը, Հովսեփն աղաչեց, որ առաջինը Սահակին գլխատեն: Եվ Սահակը կամավոր խոնարհեց պարանոցը, և դահիճը սրի շեշտակի հարվածով կտրեց գլուխը: Նույն կերպ մարտիրոսվեց նաև երանելի Հովսեփը: Այսպես` բարի խոստովանությամբ ի Քրիստոս վկայեցին սրբերը արաց ամսի տասնհինգին: Եվ նրանց մարմինները քաշեցին և գցեցին [այնպիսի մի տեղ], որ շների և թռչունների կերակուր դառնան: Եվ մունետիկն աղաղակում էր. «Ո՛չ ոք չմոտենա նրանց, իսկ եթե որևէ մեկը հանդգնի` նրանց պես կկործանվի»: Եվ բռնակալի հրամանով պահապանները հսկում էին սրբերի մարմինները, որպեսզի ոչ ոք չմոտենա:

Եվ այն գիշեր մի սքանչելի տեսիլ երևաց. վերևից լույս իջավ սրբերի վրա: Եվ բոլորը զարմանքի ու երկյուղի մեջ ընկան: Եվ բռնակալը սարսափի մեջ էր ու զարհուրելով հրամայեց հայտարարել, որ աներկյուղ վերցնեն սպանվածների մարմինները, նաև բոլոր բանտարկվածներին առանց պատիժների արձակեց:

Եվ հավատացյալները մեծ խնդությամբ վերցրեցին նշխարներն ու հանգստարան տեղափոխեցին, նաև վկայարան կառուցեցին, ուր բազում բժշկություններ էին լինում, փառավորելով ամենասուրբ Երրորդությանը, այժմ և միշտ և հավիտյանս հավիտենից. ամեն:

 

Վարք Սրբոց, Հատոր Դ, Ս. Էջմիածին – 2010թ.

 

01.04.15
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․