Գրքեր

Զմուռնիայի եպիսկոպոս սուրբ Պոլիկարպոսի վկայաբանությունը

Երենիոսը պատմում է, որ Անիկտոս [Ժ-ի] օրերում, որի մասին ասացինք, թե Հռոմի եկեղեցու եպիսկոպոսն էր, Պոլիկարպոսը եկավ Հռոմ քաղաքը, որովհետև Զատկի օրերի մասին Անիկտոսի հետ քննարկելու բան ուներ: Պոլիկարպոսի մասին ևս մի պատմություն է ավանդվել մեզ, որ և արժան է հիշել նրա մասին եղածների հետ: Եվ Երենիոսն «Ընդդեմ հերձվածողների» երկի` Գ. գրքի [Երրորդ գլխում] գրում է. «Պոլիկարպոսն,- ասում է,- ո՛չ միայն աշակերտեց շատերին, որ տեսել էին մեր Տիրոջը, այլև հենց առաքյալների ձեռքով կարգվեց Ասիական կողմերի` Զմյուռնացիների եկեղեցու եպիսկոպոս, որ և մենք տեսանք նրան մեր մանկության օրերին: Եվ երկար ապրեց աշխարհում և ծերացավ բավականին և սքանչելապես ու հրապարակավ վկայեց և այդպես հեռացավ աշխարհից»,- որի համար մենք [ևս] ասացինք, թե` «առաքյալներից սովորեց ճշմարտությունը, այն, որ եկեղեցին այսօր պահում է»:

Կան ոմանք, որ լսեցին նրանից, որ ասում էր, թե` «Տիրոջ աշակերտ Հովհաննեսը գնաց Եփեսոս` լողանալու, և ներսում տեսավ Կերինթոսին, և վազելով դուրս եկավ բաղնիքից և չլողացավ: Եվ ասաց. «Փախե՛ք այստեղից, որ բաղնիքը չքանդվի մեզ վրա, որովհետև այստեղ է Կերինթոսը` ճշմարտության թշնամին»:

Նաև Մարկիոնն է մի անգամ եկել Պոլիկարպոսին աղաչելու և ասել է. «Ճանաչեցի՞ր մեզ»: Եվ նա ասել է. «Ճանաչում եմ քեզ, որովհետև դու սատանայի անդրանիկն ես»: Եվ այս զգուշությունն ունեին առաքյալներն ու նրանց աշակերտները, որ անգամ խոսքով չէին շփվում արդարությունից հեռացած որևէ մեկի հետ, որ և Պողոսն ասաց. «Հեռացի՛ր հերձվածող մարդուց՝ մեկ կամ երկու անգամ նրան խրատելուց հետո. իմացի՛ր, որ շեղված է այդպիսին և մեղանչում է՝ ինքն իսկ դատապարտելով իրեն» (Տիտ. Գ. 10-11): Բայց կա նաև Պոլիկարպոսի մյուս թուղթը ևս, որ գրեց Փիլիպպեցիներին, որից նրա ճշմարիտ քարոզության և հավատքի օրինակը կարող են սովորել [նրանք], ովքեր կամենում և հոգում են իրենց կյանքի մասին:

Անտոնինոսը [Անտոնիոս Պիոսը], որին հիշում է Եվսեբիոսը, թագավորեց քսաներկու տարի, և Մարկոս Վաղերիոսը [Մարկոս Ավրելիոսը]` Անտոնինոսի որդին, իր եղբայր Ղուկիոս Վերոսի հետ ընդունեց իշխանությունը: Այդ ժամանակ մեծ խռովք եղավ Ասիական կողմում և հալածանքներ եկեղեցու դեմ, և Պոլիկարպոսը վկայի մահ ընդունեց: Եվ մինչև օրս պահպանված` նրա վկայության գիրն արժան է դնել այս հիշատակի պատմության մեջ, որովհետև այն շարադրված է իր առաջնորդած եկեղեցու [հոգևորականների] ձեռքով:

* * *

Այս խոսքով հայտնի ենք դարձնում Ասիական կողմի եկեղեցիներին և սուրբ եկեղեցու համայն ժողովրդին. Աստծու և մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի Հոր խաղաղությունն ու սերը թո՛ղ շատանա: Բոլոր վկաների համար ենք գրում ձեզ, եղբայրնե՛ր, Պոլիկարպոս երանելու մասին, որ իր վկայությամբ վերջ դրեց, և դադարեցին հալածանքները: Սրանից հետո և Պոլիկարպոսի պատմությունից առաջ պատմում և գրով հայտնի են դարձնում մյուս վկաների մասին, թե ինչպիսի համբերություն ցուցաբերեցին նրանք իրենց ցավերի մեջ, այնքան, որ զարմացրեցին շուրջը եղողներին ու նայողներին, որովհետև մի ժամանակ կար, որ մինչև մկաններն այրում-խորովում էին, այնքան, որ որովայնի աղիքները երևային: Նաև ժամանակ էր լինում, որ ծովային խեցեմորթներ էին գցում նրանց մեջ: Սակայն [այդ պատմություններից] ամենազարմանալին քաջ Գերմանիկոսինն է, որ առաքինացավ այդ պատերազմում: Անփիպատոսը կամենում էր գայթակղել նրան, մանուկ հասակն էր փաստարկ բերում և ասում էր. «Փոքր ես, տակավին մանուկ: Խնայի՛ր քեզ»: Իսկ նա ուշադրություն չդարձրեց, այլ խնդությամբ պայքարի մեջ մտավ գազանի հետ: Եվ [գիշատչին] իր վրա էր կանչում` դիտավորյալ գրգռելով, որպեսզի շուտ պատառ-պատառ արվի և հեռանա այս ամբարիշտ աշխարհից: Եվ նրա սքանչելի մահվամբ ամբողջ ժողովուրդը զարմանում էր Աստծու այս սիրելի վկայի զորությամբ, [մինչդեռ անհավատների ամբոխը ոռնում էր. «Մա՛հ քրիստոնյաներին: Գտնե՛լ Պոլիկարպոսին»:]

Իսկ սքանչելի Պոլիկարպոսն անխռով մնաց նախկին վայրում և իր միտքն ու [հավատքը] հաստատուն պահեց: Բայց քանի որ եղբայրներից [ոմանք] համառորեն համոզում էին, որ իրեն փնտրում են, նրանց սիրույն համաձայնեց մի ագարակ տեղափոխվել: Քիչ ժամանակ անց նրա հետևից եկան այն տեղը, [որ նոր էր լքել], սակայն [լոկ] երկու պատանու բռնեցին: Եվ երբ նրանցից մեկին տանջեցին, նրանք տարան, ցույց տվեցին Պոլիկարպոսի կացարանը: Եվ երեկո էր, երբ հասան նրա մոտ: Եվ նրան վերնատանը նստած գտան, ու թեև [կարող էր] անցնել մյուս տունը և փախչել, բայց չկամեցավ և ասաց. «Թո՛ղ Տիրոջ կամքը լինի» (Գործք ԻԱ. 14): Եվ երբ իմացավ, որ եկել-հասել են, իջավ նրանց մոտ, խոսեց նրանց հետ զվարթերես և քաղցրաձայն: Պատվիրեց եկողների առջև սեղան դնել և ազնիվ խորտիկներ հյուրասիրեց և մեկ ժամ խնդրեց աղոթքի համար: Եվ նրան թույլ տվեցին: Եվ սկսեց աղոթել մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսին: Եվ երբ եկողները լսում էին աղոթքը, հիանում էին, իսկ նրանցից շատերը զղջում [և ափսոսում] էին, թե ինչպիսի ալևոր, խոնարհ և Աստծուն արժանի մարդ է մահվան դատապարտված:

Եվ երբ եկավ այնտեղից գնալու ժամը, նրան գրաստի վրա նստեցրին և քաղաք տարան: Եվ հանդիպեցին Հերովդես դատավորն ու նրա հայր Ենեկտան և նստեցրին իրենց կառքը: Եվ կառքում նստած ժամանակ համոզում էին նրան. «Ի՞նչ վատ բան կլինի,-ասում էին,-եթե ասես` «Տե՛ր իմ կայսր»,- և զոհ մատուցես ու ապրես: Իսկ նա սկզբում չէր պատասխանում, բայց երբ շատ խոսեցին, ասաց նրանց. «Չե՛մ անի այն, ինչ դուք եք ասում»: Իսկ նրանք, երբ տեսան, որ չի համաձայնում, սկսեցին վատ բաներ ասել, և երբ կառքից վայր գցեցին, նրա կոնքերը ջախջախվեցին: Սակայն նա ուշադրություն չդարձրեց, այլ ասես իր հետ ոչինչ չէր եղել, շարունակեց արի և ուրախ ընթացքը:

Նրան ասպարեզ հանեցին, ուր գազաններն էին: Եվ մեծ ամբոխ էր հավաքվել ասպարեզում, [և այնպիսի աղմուկ էր], որ Պոլիկարպոսի ասպարեզ մտնելու ժամանակ մեկը մյուսին չէր լսում: Սակայն երբ մտնում էր, ձայն լսվեց երկնքից, որ ասաց. «Քաջալերվի՛ր, Պոլիկարպո՛ս»: Եվ ասողին ոչ ոք չտեսավ, բայց ձայնը մեր [եղբայրներից] շատերը լսեցին:

Եվ դատավորն սկսեց ստիպել և ասել. «Երդվի՛ր, և կազատեմ քեզ: Հայհոյի՛ր Քրիստոսին»: Պոլիկարպոսն ասաց նրան. «Ութսունվեց տարի է, որ ծառայում եմ Քրիստոսին, և ոչնչով չի նեղացրել ինձ: Ի՞նչպես կարող եմ հայհոյել իմ այն Թագավորին, որ փրկեց ինձ»: Անթիպատոսն ասաց նրան. «Գազաններին բաց ենք թողել, և եթե զղջալով ետ չկանգնես, քեզ նրանց մոտ կգցեմ»: Իսկ նա պատասխանեց. «Կանչի՛ր գազաններին, թո՛ղ գան, որովհետև մենք բարուց դեպի չար չենք փոխադրվում»: Դարձյալ շարունակեց դատավորը. «Եթե գազաններից չես վախենում, կրակով տանջամահ կանեմ քեզ»: Պոլիկարպոսն ասաց. «Դու սպառնում ես հրով, որ որոշ ժամանակ վառվում է, իսկ քիչ անց մարում: Իսկ ինչո՞ւ չգիտես դատաստանի հրի մասին, որ լինելու է, ինչպես և հավիտենական տանջանքների մասին, որ պատրաստված են սատանայի և ամբարիշտների համար: Այլևս մի՛ հապաղի՛ր. արա՛ ինչ կամենում ես»: Անթիպատոսն ապշել էր և ուղարկեց, որ ասպարեզում երեք անգամ բարձրաձայնի իր մասին: Եվ մունետիկն ազդարարեց, որ քրիստոնյա է: Եվ երբ գոչեց, հրեաների և հեթանոսների բազմությունը զայրույթով և բարկությամբ սկսեց աղաղակել և ասել. «Դա վարդապետն ու ուսուցիչն է ասիացիների, քրիստոնյաների հայրն ու դևերին կործանողը, որովհետև մարդկանց սովորեցնում է չերկրպագել դրանց»: Եվ այս ասելուց հետո սկսեցին աղաչել [Փիլիպպոս] իշխանին, որ մի առյուծ բաց թողնի Պոլիկարպոսի վրա: Իսկ իշխանն ասաց նրանց. «Իրավունք չկա, որովհետև անցել են [գազանա]խաղի օրերը»: Այնուհետև ամբոխն սկսեց աղաղակել, որ Պոլիկարպոսին ողջ-ողջ այրեն: Եվ երբ կրակի պատրաստությունն [ավարտին] էր [հասնում], սկսեց հանել հանդերձները, քանդեց գոտին, և հավատացյալները կամեցան հանել նրա հողաթափերը, որովհետև ամեն մեկը կամենում էր դիպչել նրա զգեստներին, քանի որ մանկուց ի վեր փայլել էր բարի վարքով: Բերեցին բոլոր անհրաժեշտ պարագաները, և երբ պատրաստվում էին մեխերով բևեռել, սուրբն ասաց նրանց. «Թո՛ւյլ տվեք, որ կրակին դիմանալու համար ինձ զորություն տվողն ինձ պահի կրակին` առանց բռնելու և առանց բևեռների»: Եվ նրանք թույլ տվեցին և չբևեռեցին նրան, այլ կապանքներով կապեցին. և ինքը ձեռքերը ետ պահեց և կապվեց որպես երևելի գառը, որ դուրս է բերվում մեծ հոտից` ամենակալ Աստծուն ընդունելի պատարագ մատուցվելու:

Եվ [սուրբն] սկսեց աղոթել. «Հայրդ օրհնյալ Քո Որդու` մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի, որի միջոցով ընկալեցինք Քո ճշմարտությունը, հրեշտակների Աստված, զորությունների և ամենայն արդարների, որ Քեզ մոտ ողջ են: Օրհնում եմ Քեզ, որ արժանի արեցիր այս օրվան և ժամին, Քո Քրիստոսի բաժակով վկաներին միանալու, ընդունելու հավիտենական կյանքն` առանց ապականության, որովհետև սրանցով մոտեցա` Քո դիմաց ընդունելի պատարագ լինելու»:

Եվ երբ ավարտեց աղոթքն ու ասաց` «Ամեն», սպասավորները վառեցին կրակը: Իսկ երբ հուրը բորբոքվեց, մի զարմանալի տեսարան բացվեց. հուրը խորանի ձև ընդունեց և ինչպես նավի առագաստը, երբ լցվում է օդով, բոլորել էր սրբի մարմինը: Իսկ նա [փայլում] էր ինչպես բովի մեջ փորձվող ոսկին կամ արծաթը, և մենք խնկի պես անույշ բույր էինք առնում: Եվ երբ անօրենները տեսան, որ կրակը չի կարող այրել սրբի մարմինը, մի դահիճի հրամայեցին մոտենալ և սրով խոցել նրա կողը: Եվ երբ այդ արեց, սաստիկ արյուն հոսեց և հանգցրեց հուրը, և ողջ ժողովուրդը զարմացավ, թե ինչ մեծ տարբերություն կա անհավատների և Աստծու հավատացյալների միջև:

Եվ երբ հարյուրապետը տեսավ հրեաների պայքարը, [ի տես բոլորի] սրբի մարմինը դրեց մեջտեղում, որպես նրանց սովորությունն էր, և այրեց: Իսկ հետո մենք ժողովեցինք նրա ոսկորների նշխարները, որ մեզ համար առավել էին, քան թանկագին ակնեղենն ու ընտիր ոսկին, և դրեցինք մի պատվավոր վայրում, որ Տերը ցույց տվեց մեզ:

* * *

Եվ այս գրվածքում պատմեցին նաև այլ սրբերի մասին, որ Պոլիկարպոսի վկայության ժամանակներում մարտիրոսվեցին, և երանելու [գործերի] հետ նշեցին նաև նրանցը, որ [նույնպես] արժանի են մեծ հիշատակի:

 

Վարք Սրբոց, Հատոր Դ, Ս. Էջմիածին – 2010թ.

 

06.04.15
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․