Գրքեր
24 Ապրիլ, Կիր, Սուրբ Զատկի Ը օր Նոր կիրակի կամ Կրկնազատիկ, Հայոց ցեղասպանության ժամանակ հանուն հավատի և հայրենիքի նահատակված սրբերի հիշատակության օր

Նոր կիրակի կամ Կրկնազատիկ

 

Հինանց կիրակիների շղթայի սկիզբը Նոր Կիրակին է, որը հաջորդում է Սուրբ Զատկի տոնին:

Արևմտյան եկեղեցին այս կիրակին կոչում է «Սպիտակ կիրակի»: Սպիտակ անվանումը խորհրդանշորեն ակնարկում է եկեղեցում մկրտությամբ, հաղորդությամբ տեղի ունեցող հոգևոր մաքրագործումը:

Օրթոդոքս և կաթոլիկ եկեղեցիներում ընդունված է այս կիրակին անվանել «Թովմասի կիրակի»:

«Տեսնել և հավատալ» արտահայտությունը ծանոթ է բոլորին: Առաքյալներից Թովմասն էլ մինչև չտեսավ, չհավատաց:

Առաքյալները անսովոր ուրախություն ապրեցին և նրանց կասկածը փարատվեց, երբ Հիսուս Իր Հարությունից հետո հայտնվեց նրանց: Առաքյալներից Թովմասը, որ Երկվորյակ էր կոչվում, այդ պահին այնտեղ չէր: Նա քիչ էր համարում առաքյալների վկայությունը Քրիստոսի հարության մասին, հավատալու համար նա պետք է տեսներ. «Մինչև մեխերի հետքերը չտեսնեմ Նրա ձեռքերի մեջ և մատներս չդնեմ մեխերի տեղերն ու ձեռքս չդիպցնեմ նրա կողին, չեմ հավատա»: Ութ օր հետո Հիսուս նորից հայտնվեց առաքյալներին, Թովմասն էլ էր այնտեղ և մոտենալով նրան՝ ասաց. «Բե՛ր քո մատը, դի՛ր այստեղ և տե՛ս Իմ ձեռքերը. բե՛ր քո ձեռքը և դիպցրո՛ւ Իմ կողին. անհավատ մի՛ եղիր, այլ հավատացյալ»: Թովմասը տեսավ, հավատաց և բացականչեց. «Տե՛ր իմ և Աստվա՛ծ իմ»: Եվ Հիսուս նրան ասաց. «Դու հավատացիր, որովհետև Ինձ տեսար, չէ՞. երանի՜ նրանց, որոնք հավատում են առանց Ինձ տեսնելու»: Քրիստոսի խոսքերը, թե՝ Երանի՜ նրանց, որոնք հավատում են առանց Ինձ տեսնելու, նոր կյանքի, նոր կիրակիի սկիզբը դրեց:

Մեր Տերը՝ Հիսուս Քրիստոս, թե՛ Իրեն հավատացողներին ու հետևորդներին, թե՛ անհավատ հեթանոսներին ու հակառակորդներին, հավաստիացնում է նրանում, որ հարությունից հետո Նա ուներ ոչ թե հրեշտակների պես թվացյալ ու թափանցիկ մարմին, այլ Սբ. Աստվածածնից ծնված այն մաքուր մարմինը, որ խաչելության վերքերն էր կրում հարությունից հետո:

Այսպիսով, Փրկչի հարության տոնին հաջորդող առաջին կիրակին կոչվում է Նոր Կիրակի կամ Կրկնազատիկ, «վասն երեք պատճառի. վասն ազատութեան, վասն հարութեան եւ վասն փրկութեան» (Սբ. Գրիգոր Տաթևացի, Ձմեռան հատոր): Կրկնազատիկը քրիստոնյային հիշեցնում է, որ այս կիրակի կրկնվում են զատկական ուրախությունները, տոնի ժամանակ տիրող հոգևոր ու ընկերային մթնոլորտը:

«Կիրակի» հունարեն բառ է, որ նշանակում է «տերունական»: Նախկինում գործածվում էր միայն միաշաբաթ բառը, այսինքն՝ շաբաթվա առաջին օրը, քանի որ Քրիստոս հարություն առավ Միաշաբաթ օրը: Հետագայում էր, որ տարածում գտավ հունական կիրակի բառը:

Սբ. Զատկին հետևող առաջին շաբաթ օրը նշվում է Սբ. Հովհաննես Մկրտչի գլխատման հիշատակը: Այս տոնը սրբոց հիշատակություններից միակն է, որ հանդիպում է Հինանց շրջանում:

Օրվան նվիրված «Նորոգեալ կղզիք» շարականը պատկանում է Ներսես Լամբրոնացուն: Նոր կիրակիին նվիրված շարականում կա անդրադարձ մարդկային կյանքի վերանորոգության խորհուրդին:

Ձմռան մեռելությունից հետո գարնանը բնությունը և կենդանական աշխարհի վերանորոգումը կենսուրախություն և հրճվանք է պարգևում ամեն մի մարդու:

Մարդկային կյանքում էլ անչափ կարևոր և կենսական է վերանորոգությունը:

Եթե ծառերն ու ծաղիկները անձրևի ու արևի շնորհիվ արթնանում են և կենդանանում, ապա մարդու ներքին կյանքը կազմող գաղափարները, համոզմունքները, սերը, հավատքը, որոնք չեն երևում, նույնպես կարիք ունեն նոր «արևի ու անձրևի»:

Մարդկության պատմության մեջ մարդկային բանական կյանքի գերագույն վերանորոգիչը դարձավ Քրիստոս: Նա Հին Ուխտը լրացրեց Նոր Ուխտով: Հին պատվիրանները լրացրեց նորով՝ սիրո պատվիրանով: Այդ պատճառով Նրան լսողներն ու տեսնողները զարմանում էին. «Ի՞նչ է այն նոր վարդապետությունը» (Մարկոս 1:27):

Հոգեպես նորոգված առաքյալները Քրիստոսի Ավետարանով վերանորոգություն էին քարոզում ողջ աշխարհին: Սբ. Պողոս առաքյալն իր մի քանի նամակներում անդրադառնում է նոր մարդ լինելու կարևորությանը (Գաղատացիներ 6:15):

«Ուստի մոռացե՛ք ձեր հին ինքնությունը, այսինքն՝ ձեր նախկին ապրելակերպը, որ ապականված էր խաբուսիկ ցանկություններով, վերանորոգվեցե՛ք հոգով՝ փոխելով ձեր մտածելակերպը, եղե՛ք նոր մարդ՝ ստեղծված Աստծո պատկերի համաձայն, և ճշմարիտ կյանքն ապրեցե՛ք արդարությամբ և սրբությամբ» (Եփեսացիներ 4:22-25):

«Թեպետև մեր արտաքին մարդը քայքայվում է, բայց մեր ներքին մարդը նորոգվում է օրըստօրե» (Բ Կորնթացիներ 4:16):

Ավանդույթի համաձայն` կրկնազատկի տոնին Մատենադարանի ձեռագրապահոցից դուրս է բերվում և Արագածոտնի թեմի Մուղնու Սուրբ Գևորգ եկեղեցի տարվում Շուրիշկանի հրաշագործ Սուրբ Ավետարանը (1498թ.), որի հետ կապված են բազմաթիվ հրաշագործ պատմություններ, առողջանալու դեպքեր: Ավետարանին նվիրված են բազում երգեր ու ստեղծագործություններ: Այդ օրը շատերն ուխտի են գնում Մուղնու Սբ. Գևորգ եկեղեցի:

 

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը

 

 Հայոց ցեղասպանության ժամանակ հանուն հավատի և հայրենիքի նահատակված սրբերի հիշատակության օր

 

Առաքելական օրերից ի վեր Աստվածային լույսի ճառագայթումով Հայաստան աշխարհը լուսավորվեց նոր ու հավիտենական կյանքի լույսով:

Սուրբ Թադեոս և Սուրբ Բարդուղիմեոս առաքյալների և նրանց ժառանգների կողմից Աստուծո Խոսքի՝ Ավետարանի քարոզչությամբ և սրբերի արյան հեղումով հայոց աշխարհը դարձավ Քրիստոսակիր երկիր, հայ ժողովուրդը՝ Աստծո ժողովուրդ:

Արդար Նոյի աղոթքի ու նրա պատրաստած զոհասեղանից թևածող՝ անդրանիկ զոհի բույրով սրբագործված դրախտընկալ մեր աշխարհը բիբլիական Արարատի հայացքի ներքո, դարերի հոլովույթում ոտքի կոխան դարձավ կռապաշտների ու աստվածուրացների ասպատակումով և շարունակ նվիրագործվեց մեր ժողովրդի զավակների արյամբ և քաջարի մաքառումներով:

Մեր ժողովրդի զավակները կենդանի մարմնավորողները դարձան մարգարեների և առաքյալների, ինչպես նաև խոնարհ ընկերակիցները եղան առաջին դարերի սոսկալի հալածանքների ընթացքում նահատակված ու մարտիրոսացած հավատքի վկաների՝ խաչակրությամբ աննկարագրելի տառապանքներով իրենց Տիրոջ և Փրկչի՝ Քրիստոսի նմանությամբ ընթանալով դեպի Գողգոթա խաչելության:

Քրիստոսին նվիրումի մի նոր վկայություն հայ ժողովուրդը բերեց Հայոց Ցեղասպանության դժնդակ տարիներին: Այդ ոճիրն իրագործվեց թուրքական իշխանության կողմից: Քրիստոսապաշտ հայորդիք բյուր տառապանքների միջից օրհնություն և փառաբանություն վերառաքելով առ Աստված, չարչարակից եղան Քրիստոսին և մասնակից Տիրոջ Հարության հաղթանակած խորհրդին:

Նրանք Ս.Ղևոնդյանց և Ս.Վարդանանց նմանողությամբ վկայեցին, որ քրիստոնեությունն իբրև ճշմարիտ ու հավիտենական կյանքի կրոն մեր մաշկի գույնի նման մեր էության հետ է միավորվել:

Նրանք մեծաձայն գոչումով վկայեցին իրենց անխախտ հավատքը՝ Պողոս Առաքյալի հետ միասին հայտարարելով, թե ո՛չ ոք չի կարող մեզ բաժանել Քրիստոսի սիրուց. ո՛չ նեղությունը, ո՛չ անձկությունը, ո՛չ հալածանքը, ո՛չ սովը, ո՛չ մերկությունը, ո՛չ վտանգը, ո՛չ սուրը, ո՛չ հուրը, ո՛չ մահը և ո՛չ կյանքը, ո՛չ հրեշտակները, ո՛չ չար ոգիների իշխանությունները, ո՛չ ներկան և ո՛չ գալիքը, ո՛չ էլ որևէ զորություն, ո՛չ վերին և ո՛չ ստորին աշխարհները, ո՛չ էլ ուրիշ ստեղծագործություն, ոչինչ չի կարող մեզ բաժանել Աստուծո սիրուց, որը մենք ճանաչեցինք մեր Տիրոջ՝ Հիսուս Քրիստոսի միջոցով (Հռոմ. 8:35-39):

Նրանք իրենց հավատքի հայր և երկրորդ Լուսավորիչ՝ Ս.Գրիգորի տառապանքները մարմնապես կրեցին, դրանով խոստովանելու համար, որ իրենք են նրա հարազատ զավակները, և նրա հավատքի աներկյուղ ջահակիրները: Եվ ամենայն համբերատարությամբ հանձն առան անմարդկային տանջանքների մատնվել, սովի, ծարավի, հիվանդության և բազում այլ նեղությունների ենթարկվել, աննկարագրելի չարչարանքներ կրել, և այդ բոլորն ընդունեցին անտեղիտալի քաջությամբ, որովհետև հետևորդներն էին Քրիստոսի. «Երանի՜ նրանց, ովքեր հալածվում են արդարության համար, որովհետև նրանցն է երկնքի Արքայությունը» (Մտթ. 5:11):

Նրանք ամեն տեսակի անարգանքներ կրեցին, բայց անսասան մնացին, որովհետև լսում էին Տիրոջ խոսքը, որ քաղցրաձայն հնչում էր իրենց սրտերում. «Երանի՜ ձեզ, երբ մարդիկ ձեզ նախատեն, կամ ստելով՝ ձեր մասին ամեն տեսակ զրպարտություն անեն իմ հետևորդները լինելու համար: Ցնծացե՛ք և ուրախացե՛ք, որովհետև մեծ է ձեր վարձատրությունը» (Մտթ. 5:12):

Նրանք թեև մահասարսուռ չարչարանքների ենթարկվեցին, հոգու աննկարագրելի տանջանքների մատնվեցին, սակայն հաղթանակով պսակվեցին հոգևոր պատերազմում, քանզի հաստատուն մնացին Տիրոջ խոսքին. «Մի՛ վախեցեք նրանցից, ովքեր մարմինն են սպանում, բայց հոգին սպանել չեն կարող» (Մտթ. 10:28):

Եղեռնահար Սուրբ նահատակները հավիտենապես փառավորվում են Աստուծո աջ կողմում, քանզի ուրանալով իրենց անձերը՝ հետևեցին Տիրոջը: Ավելին՝ իրենց երկրավոր կյանքում ճշմարտապես հավատացին Քրիստոսի անսուտ խոստմանը, թե՝ «Ես եմ հարությունը և կյանքը: Ով հավատում է Ինձ, թեպետ և մեռնի, կապրի» (Հովհ. 11:25):

Եվ մարդկանց առաջ չամաչեցին Հիսուս Քրիստոսին իբրև իրենց Տեր և Աստված դավանել, և Փառաց Տերը Քրիստոս այսօր երկնքում փառավորում է նրանց Աստուծո և հրեշտակների առաջ: Այսօր նրանք հավիտենականության մեջ որպես հաղթականներ ու մահից կյանքի կոչվածներ, բացականչում են ասելով. «Որտե՞ղ է, մա՛հ, քո հաղթանակը, որտե՞ղ է, գերեզմա՛ն, քո խայթոցը» (Ա Կորնթ. 15:54):

Այսօր, սուրբ նահատակների հայազուն ժառանգորդներ, Քրիստոսազգյաց հավատքով անսասան Տիրոջ դավանության և խոստովանության մեջ, շարունակեք առ Աստված հավատարմությամբ ապրել և արարել: Տիրոջն ապավինեցեք՝ մշտամռունչ աղոթքով. «Տերն իմ լույսն է և կյանքը, ես ումի՞ց վախենամ: Տերն իմ կյանքի ապավենն է, ումի՛ց ես դողամ: Հույսս դրի Քեզ վրա, Տե՛ր, թող հավետ ամոթով չմնամ, Քո արդարությամբ փրկի՛ր և ազատի՛ր ինձ» (Սղմ. 26:1, 30:1):

Օրհնենք, Գովենք և Փառավորենք Տիրոջն Իր անգնահատելի խոստումների, մեզ պարգևած հաղթանակների և մեզ տված մեծ պատվի՝ որդեգրության շնորհի համար:

Փառավորենք Աստծուն և ասենք ամենքս միաբանությամբ. «Օրհնյա՜լ, գովյա՜լ և փառավորյա՜լ է Ամենասուրբ Երրորդությունը՝ Հայր, Որդի և Սուրբ Հոգի Աստվածը արդարներին, սուրբերին և Տիրոջը հավատարիմ հետևորդներին պարգևած երկնքի արքայության ու հավիտենական կյանքի ժառանգորդության համար»:

Հիշատակն արդարոց օրհնությամբ թող լինի: Ամեն:

ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․