Ննջեցյալների համար աղոթք և հոգեհանգստյան կարգ

- Հա՛յր, դատապարտված ննջեցյալները կարո՞ղ են աղոթել:

- Նրանք ուշքի են գալիս և օգնություն խնդրում, սակայն այլևս չեն կարող իրենք իրենց օգնել: Դժոխքում գտնվողները Քրիստոսից միայն մեկ բան կուզեին, որպեսզի իրենց հինգ րոպե երկրային կյանք տար ապաշխարելու համար: Մենք, երկրի վրա ապրողներս, ժամանակ ունենք ապաշխարության համար, իսկ խեղճ ննջեցյալներն արդեն չեն կարող իրենց վիճակը բարելավել և մեզանից են օգնություն սպասում: Այդ պատճառով էլ պարտավոր ենք օգնել նրանց մեր աղոթքներով:

Միտքս հուշում է, որ դատապարտված ննջեցյալների տասը տոկոսն է միայն դիվական վիճակում գտնվում՝ դևերի պես հայհոյում է Աստծուն դժոխքում: Այդ հոգիները ոչ միայն օգնություն չեն խնդրում, այլև չեն ընդունում այն: Նրանց ինչի՞ն է պետք օգնությունը: Աստված ի՞նչ կարող է անել նրանց համար: Պատկերացրեք, որ երեխան հեռանում է հայրական տնից, ողջ ունեցվածքը քամուն է տալիս և այդ ամենի հետ մեկտեղ, դեռ ամենավերջին բառերով էլ հայհոյում է հորը: Է՜հ, այդ դեպքում հայրն ինչո՞վ կարող է նրան օգնել: Սակայն դժոխքում գտնվող մյուս դատապարտվածները, որ գոնե մի փոքր բարեպաշտություն ունեն, զգում են իրենց մեղքը, զղջում ու տառապում են իրենց մեղքերի համար: Նրանք օգնություն են աղերսում և հավատացյալների աղոթքից զգալի օգնություն են ստանում: Այսինքն՝ Աստված այժմ այդ դատապարտված մարդկանց օգնություն ստանալու բարենպաստ հնարավորություն է ընձեռնում՝ մինչև Երկրորդ գալուստը: Երկրային կյանքում թագավորի մերձավորը կարող է որևէ դատապարտվածի օգնելու համար բարեխոսել նրա առջև: Այդ կերպ էլ, եթե մարդ Աստծու «ընկերն» է, ապա կարող է իր աղոթքով խնդրել Աստծուն և այդկերպ դատապարտված ննջեցյալին մի «զնդանից» մեկ ուրիշ՝ ավելի լավն ու հարմարավետը տեղափոխել: Նա նույնիսկ կարող է հասնել նրան, որ ննջեցյալին «բանտախցից» ինչ-որ «սենյակ» կամ «բնակարան» տեղափոխեն:

Այնպես, ինչպես բանտարկյալներին այցելելիս զովացուցիչ ըմպելիքներ և այլն ենք տանում՝ թեթևացնելով նրանց տառապանքը, այդկերպ էլ հոգու հանգստության համար կատարած մեր աղոթքներով ու ողորմություններով թեթևացնում ենք ննջեցյալների տառապանքը: Երկրորդ գալուստից առաջ Աստված օգնության վերջին հնարավորություն է տալիս ննջեցյալներին՝ ողջերի կողմից կատարվող աղոթքների ու հոգեհանգստյան կարգերի միջոցով: Վերջնական Դատաստանից հետո նրանք այլևս օգնություն ստանալու հնարավորություն չեն ունենա:

Աստված կամենում է ննջեցյալներին օգնել, որովհետև ցավում է նրանց համար, սակայն չի անում, որովհետև ազնիվ է: Նա չի ցանկանում իրավունք տալ սատանային՝ ասելու. «Ինչպե՞ս ես այս մեղավորին փրկում, չէ՞ որ նա ընդհանրապես ջանք չի թափել»: Սակայն ննջեցյալի համար աղոթելով՝ մենք Աստծուն «իրավունք» ենք տալիս միջամտելու: Պետք է նաև նշել, որ ննջեցյալների համար մեր աղոթքներն ավելի են Աստծու սիրտը «գորովանքով լցնում», քան ողջերի համար արվածները:

Այդ պատճառով էլ մեր Եկեղեցին հաստատել է հոգեհացի և հոգեհանգստյան կարգերը: Հոգեհանգստյան կարգն ամենալավ փաստաբանն է ննջեցյալների հոգիների համար․․․

- Հա՛յր, իսկ նոր մահացած մարդիկ աղոթքի կարիք ավելի շատ ունե՞ն:

- Դե, իհա՛րկե: Մի՞թե մարդու համար հատկապես ծանր չի լինում, երբ նոր է բանտ ընկնում: Աղոթենք այն մարդկանց համար, ովքեր Աստծուն չեն գոհացրել, որպեսզի Աստված նրանց էլ ինչ-որ կերպ օգնի: Հատկապես, եթե գիտենք, որ նա դաժան կամ կոշտ մարդ է եղել, ավելի ճիշտ, եթե նա դաժան է թվացել, որովհետև մենք երբեմն մարդուն դաժան ենք համարում, բայց իրականում այդպիսին չի լինում: Իսկ եթե այդպիսի մարդը նաև մեղավոր կյանքով է ապրել, ապա պետք է շատ աղոթենք, նրա անունը գրենք՝ Պատարագների ժամանակ հիշատակելու և աղքատներին ողորմություն տանք նրա հոգու փրկության համար, որպեսզի աղքատների արտասանած «Թող նրա հոգին լուսավորվի» աղոթքը լսելով՝ Աստված ողորմության հակվի ու ողորմի այդ մարդուն: Այսպիսով, այն, ինչ մարդ ինքը չի արել՝ մենք անենք նրա փոխարեն: Իսկ եթե մարդ բարի էր, թեկուզ և լավ չէր ապրում, ապա մի փոքր աղոթքից էլ մեծ օգուտ է ստանում: Որովհետև նա հակված էր բարուն:

Ես դեպքեր գիտեմ, որ վկայում են հոգևոր մարդկանց աղոթքներից ննջեցյալների ստացած օգուտի մասին: Մի մարդ իմ խուց եկավ ու լաց լինելով ասաց. «Հա՛յր, ես դադարեցի աղոթել ննջեցյալ ծանոթներիցս մեկի համար, և նա երազումս հայտնվեց: «Դո՛ւ,- ասաց նա,- արդեն քսան օր է չես օգնում ինձ: Մոռացել ես ինձ, ու ես տանջվում եմ»: Եվ իսկապես, ուղիղ քսան օր առաջ մոռացել էի նրա մասին, քանի որ բազմաթիվ խնդիրներ ունեի և նույնիսկ ինձ համար չէի աղոթում այդ օրերին»:

- Հա՛յր, երբ մեկը մահանում է և մեզ խնդրում են աղոթել նրա համար, ճիշտ կլինի՞ արդյոք նրա հոգու հանգստյան համար մահից հետո առաջին քառասուն օրը համրիչով մեկ շրջան աղոթել:

- Եթե ննջեցյալի համար համրիչով ես աղոթում, ապա նրա հետ միասին մյուս ննջեցյալների համար էլ աղոթիր: Գնացքն ինչո՞ւ պետք է այդքան հեռուն գնա միայն մեկ ուղևորով: Չէ՞ որ կարող է ուրիշներին էլ վերցնել: Գիտե՞ք, թե որքա՜ն ննջեցյալներ աղոթքի կարիք ունեն: Խեղճերն օգնություն են խնդրում, սակայն մեկը չունեն, որ իրենց համար աղոթի: Մարդիկ կան, որ շատ հաճախ հոգեհանգիստ են կազմակերպում իրենց ննջեցյալ ազգականների համար: Սակայն օգնություն չեն ստանում նույնիսկ այդ մարդիկ, ում համար աղոթք է կատարվում, որովհետև այդպիսի աղոթքն այնքան էլ հաճո չէ Աստծուն: Եթե նրանք այդքան հոգեհանգիստ են կազմակերպել այդ ննջեցյալի համար, ապա թող միաժամանակ մյուսների համար էլ աղոթեն:

- Հա՛յր, երբեմն սկսում եմ հորս փրկության համար անհանգստանալ, որովհետև նա Եկեղեցու հետ ոչ մի կապ չուներ:

- Մինչև վերջին վայրկյանը չես կարող իմանալ, թե Աստծու Դատաստանն ինչպիսին է լինելու: Դա քեզ ե՞րբ է անհանգստացնում: Ամեն շաբա՞թ:

- Ուշադրություն չեմ դարձրել: Իսկ ինչո՞ւ ամեն շաբաթ:

- Որովհետև շաբաթը ննջեցյալների օրն է, նրանք դրա իրավունքն ունեն:

- Հա՛յր, իսկ այն ննջեցյալներն, ովքեր աղոթող չունեն. արդյոք օգնություն ստանո՞ւմ են այն մարդկանց աղոթքներից, որ ընդհանրապես աղոթում են ննջեցյալների համար՝ առանց կոնկրետ անուն նշելու:

- Իհա՛րկե, ստանում են: Բոլոր ննջեցյալների համար աղոթելիս երազումս ծնողներիս էլ եմ տեսնում, որովհետև նրանք ուրախանում են իմ կատարած աղոթքից: Ամեն անգամ, երբ իմ խցում Սուրբ Պատարագ եմ մատուցում, նաև ընդհանուր հոգեհանգստյան կարգ եմ կատարում բոլոր ննջեցյալների համար, աղոթում եմ ննջած թագավորների, հայրապետների համար և այլն: Իսկ վերջում ասում եմ․ «Եվ նրանց համար ում չհիշատակեցի»: Իսկ եթե երբեմն բաց եմ թողնում ննջեցյալների համար աղոթքը, ապա ծանոթ ննջեցյալները հայտնվում են ինձ: Ազգականներիցս մեկը զոհվել էր պատերազմում, և ես նրա անունը չգրեցի առանձին հոգեհանգստյան կարգի համար, որովհետև այն արդեն գրվել էր Պատարագի ընթացքում կարդացվող մյուսների անունների հետ, ովքեր հերոսի մահով էին ընկելել: Եվ ահա, հոգեհանգստյան կարգի ժամանակ ես այդ մարդուն տեսա ողջ հասակով դիմացս կանգնած: Դուք ևս Պատարագի ժամանակ հիշատակության համար ոչ միայն հիվանդների անունները տվեք, այլև ննջեցյալների, որովհետև ննջեցյալներն աղոթքի մեծ կարիք ունեն:

Հայր Պաիսիոս Աթոսացի

Ռուսերենից թարգմանությունը՝ Էմիլիա Ապիցարյանի