19 Մարտ, Գշ, Մեծ պահքի ԼԷ օր

Գրքեր

Ավագ Ուրբաթ. հաստատվեց Կյանքի հաղթանակը

Հայ Առաքելական բոլոր եկեղեցիներում Ավագ Ուրբաթ Քրիստոսի խաչելության, թաղման և խավարման կարգ է կատարվում: Այս օրը հիշատակվում է Տիրոջ ձերբակալությունը, չարչարանքները, խաչելությունը և մահը (Մատթեոս 27:32-44, Մարկոս 15:21-32, Ղուկաս 23:26-43, Հովհաննես 18:17:27):

Ավագ Ուրբաթ խորհրդանշում է արարչության վեցերորդ օրը, երբ Աստված հողից արարեց Ադամին, Իր պատկերով ու նմանությամբ, իսկ հետո նրա կողից ստեղծեց Եվային և նրանց դրեց դրախտում: Ուրբաթ օրը Ադամն ու Եվան կերան արգելված պտուղը, մերկացան փառքից, և Տերն անեծքով պատժելով մարդուն՝ արտաքսեց դրախտից:

Վեցերորդ ժամանակաշրջանում Աստված Սբ. Կույսի անարատ արգանդում դարձավ կատարյալ մարդ՝ հոգով, մտքով ու մարմնով, որպեսզի կատարվի տնօրինական գործերը:

Անդրադառնալով օրվա բուն հիշատակություններին

Վերջին ընթրիքից հետո Գեթսեմանիի պարտեզում հռոմեացի զինվորները ձերբակալում են Հիսուսին: Ձերբակալումից հետո Նրան ծաղրում են, չարչարում՝ դատապարտելով խաչի մահվան: Հիսուսի խաչելությամբ ու մահվամբ իրականացան հինկտակարանյան բոլոր մարգարեությունները Մեսիայի գալստյան և փրկագործական վերաբերյալ: Հիսուսի մահվան պահին արևն ու լուսինը խավարում են, Երուսաղեմի տաճարի վարագույրը պատռվում է, երկիրը շարժվում է, ժայռերը ճեղքվում են, և բացվում են գերեզմանները` ազդարարելով հին աշխարհի ու դժոխքի մոտալուտ կործանումը: Մեռած Հիսուսին խաչից իջեցնում և պատանքի մեջ փաթաթելով` դնում են վիմափոր գերեզմանի մեջ ու գերեզմանի մուտքը փակում վեմ քարով:

Բուն Ավագ ուրբաթ օրը նշվում է Հիսուսի` խաչից իջեցման և թաղման հիշատակը: Քրիստոսի խաչելության օրը տխրության օր է բոլոր քրիստոնյաների համար, թեպետ ուրախություն է հոգիների համար, քանի որ Քրիստոսի չարչարանքներով մեր հոգիներն ազատվեցին դժոխքից, սակայն մարմնապես սուգ է և տրտմություն: Այս օրը Սբ. Պատարագ չի մատուցվում, որովհետև Քրիստոսն Ինքը պատարագվեց խաչի վրա:

Ավագ Ուրբաթ առավոտյան ժամերգության ընթացքում կարդացվում են Հիսուսի` Պիղատոսի մոտ տարվելու, Գողգոթայի վրա խաչվելու, մահվան, արևի խավարման ավետարանական հատվածները: Կեսօրին խաչելության կարգ է կատարվում, կարդացվում են ընթերցումներ նվիրված Քրիստոսի երկրային կյանքի վերջին օրերին: Բոլոր ավետարանիչները գրեթե նույն կերպ են նկարագրում Հիսուսի խաչելությունը:

Խաչափայտին գամված Քրիստոսով հաստատվում է կյանքի հաղթանակը: Քրիստոս մեռավ անարգական մահով՝ իբրև մահապարտ, այն է՝ բևեռվելով խաչափայտին. «Նրան խաչ հանեցին… և Նրա հետ խաչեցին երկու ավազակի՝ մեկին Նրա աջ, մյուսին՝ ձախ կողմում: Եվ կատարվեց այն գրածը, որ ասում էր, թե Նա անօրենների շարքը դասվեց» (Մարկոս 15:24, 27-28): Խաչի խորհրդի մեջ է խտացված Հիսուս Քրիստոսի երկրային կյանքի և գործունեության գերագույն նպատակը:

«Քրիստոս Իր մարմնով մեր մեղքերը բարձրացրեց խաչափայտի վրա» (Ա Պետրոս 2:24): Քրիստոս Իր մահով ջնջեց մեր հակառակության կամ թշնամության ձեռագիրը, հաշտեցրեց Հայր Աստծո հետ, ազատեց անեծքից և հավիտենական դատապարտությունից: Քրիստոս Իր կամքով հանձն առավ կամ ճաշակեց մահը. «Ես Իմ կյանքն եմ տալիս, որպեսզի վերստին այն առնեմ: Այն Ինձնից ոչ ոք չի վերցնի, այլ Ես Ինքս եմ այն տալիս, իշխանություն ունեմ այն տալու և իշխանություն ունեմ վերստին այն առնելու» (Հովհաննես 10:17-18):

Երեկոյան կատարվում է թաղման կարգ: Բոլոր եկեղեցիներում պատրաստվում է Քրիստոսի սեղանատիպ գերեզմանը, որի կենտրոնում դրվում է մեծ խաչ՝ պատված սպիտակ թաշկինակով, ինչը խորհրդանշում է Քրիստոսի պատանքը: Թաղման կարգի արարողությունն սկսվում է եկեղեցու ատյանից, երբ եկեղեցականները նախատոնակի ժամերգության շարականների երգեցողությամբ՝ Հիսուսի գերեզմանը հանդիսավոր թափորով պտտեցնում են եկեղեցու շուրջը կամ ներսում: Այնուհետև, վերադառնալով ատյան, եկեղեցական թափորին մասնակից հոգևորականները խոնարհվում են Քրիստոսի գերեզմանի առջև և երգում «Խաչի Քո Քրիստոս» շարականը:

Քրիստոսի մարմինը թաղումից հետո ապականության չենթարկվեց, որովհետև թեև մարդկային մարմին ուներ, բայց աստվածությունից անբաժան լինելով՝ միշտ անապական էր և է: Գերեզման իջավ մեռած մարմնով և կենդանի աստվածությամբ, մարմինը աստվածությունից չբաժանվեց:

Ավագ ուրբաթի ժամերգությունների ընթացքում քայլ առ քայլ վերապրում ենք Քրիստոսի հետ Նրա կյանքի վերջին բոլոր պահերը՝ Իր ձերբակալության և հարցաքննության մասին աշակերտներին տված վերջին կանխասացությունները, Պետրոսի ուրանալը, երկու ավազակների հետ խաչվելը, մոր հանդեպ ցուցաբերած հոգատարությունը և նորափոր գերեզմանում թաղվելը: Այս օրվա հոգևոր արարողությունները հիշեցնում են մեզ մեղքի խավարի մասին: Ավագ Ուրբաթ օրը, ինչպես արդեն նշվեց, Տերը Հուդայի մատնությամբ ձերբակալվեց, ծեծի և ծաղրի ենթարկվեց և ապա, Իր վրա վերցնելով Ադամի անեծքն ու դատապարտությունը, խաչի վրա մեռնելով, բացեց Իր կողը, և կողից բխած ջրով լվաց մարդու մեղքերը, իսկ բխած արյամբ մեզ գնեց չարի ծառայությունից (Մատթեոս 26:47-27:56): Եվ ինչպես Ադամի կողից ստեղծվեց նրա կինը՝ Եվան, այդպես էլ Տիրոջ կողից եղավ Նրա հարսը՝ Եկեղեցին:

«Քրիստոս Իր մարդեղությամբ և մահվամբ ձեզ հաշտեցրեց Աստծո հետ, որպեսզի դուք Նրան ներկայանաք մաքուր, անբիծ և անարատ: Ուստի հարատևեցե՛ք ձեր հավատի մեջ՝ այն հաստատելով ամուր հիմքերի վրա, անխախտ պահելով այն հույսը, որ ունեցաք Ավետարանի քարոզչությունը լսելով» (Կողոսացիներ 1:22-23):

 

Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը

07.04.23
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․