Խոնարհության մասին

Հայր Եսայիասն ասաց. «Երկրավոր մեծության և փառքի հան­դեպ սերը ծնում է ստություն, իսկ խոնարհությունը՝ Աստծո երկյուղ է ծնում սրտում: Դու մի՛ կամեցիր աշխարհի մեծամեծներին և իշ­խաններին սիրելի լինել, որպեսզի չզրկվես Աստծո փառքից»: Ասաց դարձյալ. «Եթե աղոթքներդ խոնարհությամբ անես և անձդ անարժան համարես, ընդունելի կլինեն Աստծուն, իսկ եթե քո սիրտն ամբարտա­վան է, և մի ծույլ եղբոր հիշելով` դատես նրան` իզուր է քո աղոթքը»: Դարձյալ ասաց. «Ինչո՞ւ է երանելի խոնարհը. որովհետև լեզու չունի մեկին բամբասելու կամ ընդդիմանալու իրեն զրկողին, ոչ էլ աչքեր ու­նի՝ ընկերոջ թերությունը տեսնելու: Չունի ականջ, որպեսզի անօգուտ խոսքեր լսի, ոչ էլ բերան ունի՝ չարախոսելու մեկին կամ իր եղբորը, կամ քննելու այլոց հանցանքները, այլ` միայն իր մեղքերը, և խաղա­ղարար է բոլորի հանդեպ՝ ըստ Տիրոջ խոսքի (Մատթ. Ե 9): Այս անում է ոչ թե հանուն որևէ մեկի, այլ` հանուն Տիրոջ: Սակայն ճշմարտու­թյունն այս է. եթե մեկը վեց օր պահեցողություն անի և բոլոր առա­քինությունները ձեռք բերի, ոչինչ են և անօգուտ՝ առանց խոնարհու­թյան»: Դարձյալ ասաց. «Եթե մեկը խոնարհություն ձեռք բերի, նա կտեսնի իր բոլոր մեղքերը, և ով հետամուտ լինի խոնարհության և ող­բի, դրանք կարտաքսեն իր սրտից բոլոր չար խորհուրդները և կսնու­ցեն նրա հոգին առաքինություններով: Եվ ով ունի ողբ և խոնարհու­թյուն՝ այլևս չի հաղթվի մարմնական ամոթալի ցանկություններից, այլ արհամարհանքը, որով կանարգվի մարդկանցից, նրա զենքը կլինի և կպահպանի նրան բարկությունից և չարին չարով հատուցելու գայ­թակղությունից և կուսուցանի համբերել բոլոր չարիքներին, և սրան­ցից ոչ մեկը չի մերձենա խոնարհին»: Ասաց դարձյալ. «Գիտակցաբար Աստծո առջև ընկնելը և պատվիրաններին խոնարհությամբ հնազանդ­վելը մարդուն բերում են աստվածային սեր և անախտություն, իսկ խո­նարհությունն իր անձը բոլոր մարդկանցից առավել մեղավոր համա­րելն է և ինքն իրեն արհամարհելը, որպես թե երբևէ որևէ բարի բան չի գործել: Եվ խոնարության գործերը սրանք են. միշտ լռել, ոչ մեկի դեմ չպայքարել և ոչ մեկին չհակառակվել, բոլորին հնազանդվել, միշտ խոնարհ հայացք ունենալ, մահը միշտ աչքի առաջ ունենալ, խոսքի մեջ անսուտ լինել, չընդդիմախոսել ավագներին, իր խոսքը չպնդել, մտքերի համբերություն ունենալ, ատել հանգիստը, անարգանքներին համբերել, արթուն և զգաստ լինել, իր կամքից հրաժարվել, ոչ մեկի վրա չբարկանալ, նախանձ կամ ոխ չունենալ և մշտապես ողբալ. այս է խոնարհության չափը: Եվ ով խոնարհություն ստանա, նա իր վրա կվերցնի եղբոր հանցանքները և կասի` ես եմ մեղավոր, իսկ ով ատի եղբորը` իր անձն իմաստուն և արդար կհամարի և եղբորն ամոթահար կանի: Իսկ ով իր անձը ամաչեցնի, նա այլոց չի վնասի»: Դարձյալ ասաց. «Թո՛ղ քո լեզուն չխոսի, այլ քո գործերը խոսեն, քո խոսքերն ավելի խոնարհ լինեն, քան քո գործերը, և մտքից դուրս բաներ մի՛ խորհիր, խոնարհությունից դուրս մի՛ վարդապետիր, որպեսզի հողը կարողանա ընդունել քո սերմը»: Դարձյալ ասաց. «Խոսելն իմաստու­թյուն չէ, այլ իմաստություն է խոսելու ժամանակը գիտենալը, թե երբ է խոսելու ժամը, և խոսքն էլ իմաստությամբ լսիր և իմաստությամբ խոսի՛ր, զգո՛ւյշ եղիր նախքան խոսելը և տուր պատշաճ պատասխան, և գիտության մեջ տգետ եղի՛ր, որպեսզի բազում վշտերից զերծ լինես, քանզի ով իր անձը իմաստուն է ցույց տալիս, ինքն իր վրա վշտեր է բարդում: Դրա համար էլ մի՛ պարծեցիր քո գիտության վրա, որովհե­տև ոչ ոք չգիտե` ինչն ինչպես է, այլապես դրա վերջն ամոթն է, իսկ ընկերոջ առաջ խոնարհվելը` Աստծո հետ է միավորում քեզ»:

«Սուրբ հայրերի վարքն ու կենցաղավարությունը» գրքից, Հատոր Ա, Էջմիածին 2016