ԿՅԱՆՔԻ ՄԵԾԱԳՈՒՅՆ ՆՊԱՏԱԿԸ

<<Ոչ թե արդեն հասել եմ նպատակին կամ արդեն կատարյալ եմ, այլ հետամուտ եմ, որ հասնեմ դրան, որի համար էլ բռնված եմ Քրիստոս Հիսուսից>> (Փիլիպ. 3.12)

Այս ժամանակավոր իրականության մեջ մարդն աշխարհ գալով փնտրում է կյանքի նպատակը: Նպատակը, որը պարգևում է նրան երջանկություն: Տարբեր անձինք զանազան իրողությունների ու երևույթների մեջ են փորձում գտնել: Այդ ճանապարհն անցնում են երբեմն նպատակին հասնելու համար միջոցների մեջ խտրականություն չդնելով, ինչպես Դոստոևսկին նկարագրում է իր <<Ոճիր և պատիժ>> գրքում, այնպես էլ բարոյական սկզբունքների պահպանմամբ, ինչպես Վիկտոր Հյուգոն նկարագրում է իր <<Թշվառները>> գրքում: Այդուհանդերձ այդ փնտրտուքները եզրագծվում են երկրային սահմանափակ կյանքի հորիզոններում, եթե անհատը չի անցնում այդ սահմաններից դեպի անսահմանություն: Ի՞նչն է մղում դարեդար այն մշտապես փնտրել: Միգուցե երջանկությա՞ն, կատարելությա՞ն հասնելու ձգտումը: Մարդ էակի հոգու խորքում ամփոփված է հավիտենականության ձգտման դրոշմը, քանի որ նրա հոգին ցողված է երկնային անվերջությունից պոկված կաթիլով: Բազմաթիվ փիլիսոփաներ աշխատում են ձևակերպել և բացահայտել մահկանացու բանական էակի կյանքի նպատակի պատասխանը, բայց ապարդյուն: Իսկ նրանցից մատերիալիստական ճանապարհով առավել խորամուխ եղած անձինք ի վերջո կանգնում են անձնական ողբերգության առջև` հասնելով խելագարության, ինչպես Նիցշեն…: Աշխարհում մեկ իրողություն կա, որ մարդ գտնում է կամ էլ կորցնում, դա այն արժեքներն են, որոնք գնահատում է որպես իր համար էական ու կարևոր: Այդ արժեքներն են, որ իմաստավորում են տվյալ անձի կյանքն ու իղձերը, սակայն դրանք լինում են անցողիկ կամ հավերժ: Ահա այստեղ է, որ մարդ ընտրելով իր ուղին դարձնում է անցողիկ արժեք ունեցող մի երազ, որ մոռացվում է, փոշիանում ակնթարթորեն անցնող ժամանակի մեջ, կամ էլ` հավերժության իրական սիրո հավիտենականությունը գնահատելով և ընտրելով միանում անմահությանը: Այն առօրեական կյանքը, ուր ապրում ենք, թվում է մեզ որպես իրականության վերջնագիծ ու մտքի եզրահանգման ճշմարտացի իմաստավորում, բայց դրանից այն կողմ բացվում է մի անպատմելի իրականություն, որտեղ չկա վերջ և սահման: Երբ հոգով զգում ես այդ իրականությունը, տեսնում ես, թե ինչքան անիմաստ է այս կյանքի իմաստավորման ամեն մի դրվագը` համեմատած երկնային այդ իրականության անչափելի իմաստավորման հետ, թե ինչքան փոքր է այս կյանքի մեր առօրեական արժևորումների փնտրտուքը` համեմատած անբավելի այդ զորության կենսական իմաստի հետ: Հիշատակելի է այն դրվագը, երբ ուսուցիչն ու աշակերտը քայլում են ու զրուցում.

ԱՇԱԿԵՐՏ: Կարծում էի, թե կգտնեմ այն նպատակը, որը երջանկություն կպարգևեր: Ապագայի ծրագրերը, հույսերը, երազանքները դարձել էին այդ իմաստը, սակայն դրանք ինձ ավելի շատ տառապանք ու տխրություն բերեցին, քան ուրախություն: Այդ ամենից կախվածությունն ավելի շատ ցավի պատճառ դարձավ, քան երջանկություն, քանի որ այս ամենն անցնում-գնում, փոշիանում է. մանավանդ, երբ դրանք երբեմն իրականություն չէին դառնում...

ՈՒՍՈՒՑԻՉ: Նայիր շուրջդ, ի՞նչ ես տեսնում:

ԱՇԱԿԵՐՏ: Գեղեցիկ բնությունը, թռչուններին, ծովը, ավազը…

ՈՒՍՈՒՑԻՉ: Մի՞թե չես տեսնում` նույնիսկ մի փոքրիկ ավազահատիկն իր մեջ ամփոփում է բազմագույն երանգների հրաշքը: Այն իր մեջ դրոշմում է կյանքի մի մասնիկը` մի փոքրիկ տիրեզերք այդ քարի մեջ և այդ փոքրիկ քարն ամբողջ տիեզերքի մեջ` որպես մեկ համամասնություն և հավերժություն:

ԱՇԱԿԵՐՏ: Ուրեմն կյանքի իմաստն այդ ներդաշնակ հավերժությա՞ն մեջ է:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ: Մի՞թե կարող ես երջանիկ լինել այդ հավերժության մեջ առանց կատարելության ձգտման:

ԱՇԱԿԵՐՏ: Ո՛չ..., չեմ կարող... այդ դեպքում հոգևոր ուղին է իմ կյանքի իմաստը. այն ինձ տանում է դեպի կատարելության..

ՈՒՍՈՒՑԻՉ: Մոտենում ես ճշմարտությանը, բայց հոգևոր ուղին առանց ճշմարիտ բովանդակության ձախողում է: Սատանան էլ է հոգևոր էակ է, բայց ինչպիսի՞ հոգևոր կյանքով է ապրում: Հպարտության մեջ է ընկել` ինքն իրեն կատարյալ հռչակելով և բազում արարածների դառնություն պատճառել...

ԱՇԱԿԵՐՏ: Նշանակում է` բարոյականությունն ու բարոյական օրենքները պահելն է կյանքի նպատակը:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ: Կարող ես այդ օրենքները հնարավորին չափով փորձել պահել ու այդպես ապրել, սակայն խաղաղություն չես գտնելու` տեսնելով աշխարհի, կյանքի անարդարությունն և ակամայից քեզ վեր դասելով կրկին հպարտության մեջ ես հայտնվելու: Ի վերջո խստասրտության, մեծամտության, անողոքության, քննամոլության, մանրախնդրության առջև ես կանգնելու:

ԱՇԱԿԵՐՏ: Լավ, իսկ եթե պարզապես հետևե՞մ որևէ գաղափարի, գաղափարախոսության:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ: Մարդկության ամենամեծ ողբերգություններից է, երբ կյանքի բաղձանքը համարվում է որևէ գաղափարախոսություն: Ինչքան միլիոնավոր մարդկանց արյուն են թափել, սպանել հանուն այդ գաղափարների ու գաղափարախոսությունների: Այն երբևէ մարդկությանը երջանկություն չի բերել...

ԱՇԱԿԵՐՏ: Արդ, մնում է խաղաղություն գտնել, Աստծո խաղաղությունը:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ: Խաղաղությու՞ն, իսկ եթե խաղաղությունն Աստծուց չբխի, ինչ անենք, հեռանա՞նք Նրանից:

ԱՇԱԿԵՐՏ: Այդ դեպքում ի՞նչն է կյանքի իմաստն ու նպատակը:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ: Կյանքի նպատակն Աստվածն է: Աստծո հետ և աստվածային սիրո հիմնակետում լինելը:

Իրավ մեծ էր Աբրահամի հավատքը, որ Աստծո կողմից կոչվեց հավատքի հայր: Նա անվերապահորեն, կատարյալ վստահությամբ գնաց Աստծո նախանշած ճանապարհով` իր որդուն տանելով զոհողության: Նա խաղաղությունը, բարոյականությունն ու բարոյական օրենքները, գաղափարն ու գաղափարախոսությունը, կատարելությունն ու երջանկությունն Աստծուց վեր չդասեց, այլ պարզապես հավատաց իր ամբողջ սրտով, հոգով ու մտքով Արարչին և կատարեց Բարձրյալի կամքը:

ԱՇԱԿԵՐՏ: Նպատակն Աստվա՞ծն է, ոչինչ չեմ հասկանում:

ՈՒՍՈՒՑԻՉ: Մի՞թե դեռևս չեն հասկանում, որ կյանքի գլխավոր նպատակն Աստծո հետ, այսինքն` Կյանքի հետ լինելն ու կյանքն ապրելն է` լցված լինելով հավիտենական անսպառ սիրով: Ահա, թե ինչ է նշանակում` կյանքի նպատակն Աստված է: Ավետարանն ասում է. <<Պիտի սիրես քո Տեր Աստծուն քո ամբողջ սրտով, քո ամբողջ հոգով ու քո ամբողջ մտքով>> (Մատթ. 22.37): Երբ Արարիչն է լինում կյանքիդ նպատակը, դու այլևս կախում չես ունենում որևէ իրողությունից, զգում ես, որ ազատ ես ամեն կախվածությունից, ամեն նպատակից, որ այն, ինչին կամենում էիր հասնել` կատարելությանն ու երջանկությանը, արդեն իսկ քեզ հետ է, քո ներսում է և դու այլևս սկսում ես գործել ոչ թե նայելով դեպի հեռու հորիզոններում գտնվող իղձերին, այլ նպատակետից ես սկսում գործել, որովհետև այն քո ներսում է, քո սրտում, հոգում` Աստծո հետ հաղորդակցության միջոցով, Աստծո հետ լինելով` հիմնված աստվածային սիրո վրա: Բայց, ցավոք, մարդու ցանկությունները սահմանափակում են նրան և այդ սահմանների մեջ մարդը մնալով տառապանքի արդյունք է ձեռք բերում: Շատ ցանկություններ չիրականանալով հոգու տանջանք ու վհատություն են բերում, այլ ոչ թե երկնքի արքայության երջանկություն: Եվ կյանքն անցնում է, այն ինչ ստեղծվում է, ծնվում, շնչում, փոշի է դառնում: Այդ դեպքում ո՞ւր մնաց ապրելու իմաստը, այդ դեպքում ո՞ւր մնաց կյանքի իմաստը…, բայց այս անցնող, քայքայվող, գնացող աշխարհում մնում է մեկ բան, որը երբեք չի անցնում` Աստծուց բխող աստվածային սերն է: Սիրո մեջ է կյանքը լցվում, կենդանություն առնում, սիրո մեջ է կյանքը գույներով լցվում: Աստծո սերը հավերժ է, դարերն անցնում են, բայց սերը չի փոփոխվում, կամ աղճատվում, այլ անվերջ, անփոփոխ մնում է: Այն երբեք մարդուն չի դավաճանում, և եթե իրապես սիրում ես, դու էլ չես դավաճանում: Այնուամենայնիվ քանի-քանի անգամ ենք կասկածել Տիրոջը, քանի-քանի անգամ ենք երկմտել ու ամբողջ սրտով չենք վստահել ու մեր մեղանչական բնությունն էլ դրանից օգտվել և մեզ մեղքի է մեջ գցել, բայց Նա` Քրիստոսի Սերը, մեր հոգում չի մարել: Այլ ինչպես ցեխով ու տիղմով լցված ցամաքած լճակը գարնան գալստի հետ լցվում է հորդահոս անձրևից, գետերից, մենք էլ նորից լցվել ենք Աստծո կենդանի ջրով ու սիրով: Նրա վճիտ ջրերը ծածկել են, մաքրել ու տարել են ցեխն ու տիղմը, որոնք անընդմեջ մեր մեղքերը բերում են, ծանրացնում մեր հոգիները և այսպես շարունակ տրվում ենք աշխարհին ու աշխարհի տվայտանքներին, գայթակղություններին, բայց Սերը բռնում է ձեռքներիցս ու վեր հանում ճահճից: Ուստի, մենք ենք շատ հաճախ հեռանում, մենք ենք շատ հաճախ կասկածում ու Պետրոսի նման ծովի ալիքների վրայով քայլում և լիովին չենք վստահում, սուզվում և աղաղակում, օգնություն հայցում: Իսկ Սերը մեզ երբեք չի մոռանում, այն երբեք մեզ չի թողնում: Այն հավերժ մեզ հետ է մնում, եթե մեր սրտում նրան ընդունում ենք, եթե մենք նրան որպես մեզ ընկեր ընդունում ենք: Նա հրավիրում է, որովհետև սերը հյուրին ընդունում է, որովհետև սերն իր ընկերոջը դիմավորում է և ոչ թե փակում հոգու և սրտի դռները, որովհետև սերն իր ընկերոջը սիրում է: Երբ այն արտահայտվում է մեր սրտում, ժամանակը կանգնում է, քանի որ սիրո մեջ չես շտապում, որ կյանքն անցնի, չես զգում, թե ժամանակն ինչպես է անցնում: Սիրո մեջ ժամանակը հալվում է ու անէանում: Արդ, խաղաղությունը գալիս է և հոգիդ խաղաղվում է, ու հանդարտ ու անդրդվելի կանգնում ես փոթորկալից ծովի կենտրոնում և շարունակում քայլել ծովի վրայով դեպի Քրիստոսը և ամեն ինչ իր հունով է գնում: Ուստի, թույլ տանք, որ Աստո Սերը գործի մեր մեջ և մեր կամքը լիովին հանձնենք Քրիստոսի Սիրուն:

Ամենայն նպատակ` լինի աշխարհիկ, թե հոգևոր, մեծ, թե փոքր, Աստծո անսահմանության ու հավերժության մեջ, աննշմար մի ակնթարթ է: Այսպիսով` այն ձգտումը իրականացնել ինչ-որ կարևոր ու տեսանելի մի մեծ առաքելություն, որն Աստծո առաջ կբացահայտի մարդու մեծությունը և կարողությունը, դա չէ, որ կարևոր կհամարվի աստվածային կամքի կողմից: Այլ, թե ինչ սրտով ու խոնարհությամբ ու սիրով ես քո մեծ կամ փոքրիկ գործն իրականացնում: Եվ ամենամեծ գործի արդյունքը հենց ինքը մարդն է, թե ինչպիսի էություն է կերտում իր հոգու ներսում, եթե այն սիրո գիտակցության վրձնով է ուրվագծում, նշանակում է, ձեռք է բերել այդ արդյունքը, ուր էլ լինի, աշխարհում ինչ հաջողությունների հասած կամ չհասած լինի: Ավետարանը զուր չի նշում` երկնքի արքայությունը ձեր ներսում է: Ահա սա է կյանքի առաքելությունը` փայլել ինչպես լույսը (Փիլիպ. 2.15), ինչպես Հիսուս է ասում, թե քայլեցեք, քանի դեռ լույսն ունեք, որպեսզի խավարը ձեզ չկլանի, քանի որ ով քայլում է խավարի մեջ, չի իմանում, թե ուր է գնում: Քանի դեռ լույսը ձեզ հետ ունեք, հավատացեք լույսին, որպեսզի լույսի որդիներ լինեք (Հովհ. 12.35-36):

Հովհաննես սրկ. Մանուկյան