19 Մարտ, Գշ, Մեծ պահքի ԼԷ օր

Գրքեր

Տնօրհնեք

Հոգևոր բարեպաշտական արարողություններից է տնօրհնեքը: Այն հատուկ է քրիստոնեական շատ եկեղեցիներին: Տնօրհնեքը, ինչպես վկայում է Սուրբ Գրիգոր Տաթևացին, հիմնադրվել է Հարուցյալ Փրկչի կողմից: Ավետարանի վկայությամբ Սուրբ Զատկի երեկոյան հարուցյալ Քրիստոս փակ դռների միջով մտավ Վերնատուն, ուր հավաքվել էին աշակերտները, և օրհնեց նրանց (Հովհաննես 20. 19-20):

Դեռևս առաջին դարից առաքյալները, հետևելով Քրիստոսի օրինակին, Նրա Լույս Ծննդյան ու Հրաշափառ Հարության Բարի լուրն ավետելու և օրհնելու համար այցելում էին հավատացյալների տները: Այսօր էլ նրանց հետևորդները՝ քահանաները, առաքելական նախանձախնդրությամբ, Սուրբ Ծննդյան ութօրյակին և Սուրբ Հարությունից մինչև Հոգեգալուստ, այցելում են իրենց համայնքի հավատացյալ զավակների տները և Ավետիսը բերելով՝ օրհնում նրանց և նրանց բնակարանները:

Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցին հաստատել է տնօրհնեքի արարողության երեք կարգ. Սուրբ Ծննդյան, Սուրբ Հարության և նորակառույց բնակարանի օրհնության: Տնօրհնեք կատարվում է նաև այն ժամանակ, երբ տանը խախտվում է խաղաղությունը, կամ զգացվում է չար ուժերի ներկայություն: Համաձայն Սուրբ եկեղեցու հայրերի՝ տան խաղաղությունը խափանվում է ընտանիքի անդամների անխոհեմ և քրիստոնյային ամենևին անվայել կյանք վարելու պատճառով: Իսկ տանը չար ուժերի առկայությունը ոչ միայն վերը նշված պատճառների, այլև կախարդության արդյունք է: Տան անդամներից մեկը, դիմելով մոգի, կախարդի, վնասում է և՛ իրեն, և՛ իր հարազատներին, և՛ իր տունը: Ե՛վ հնում, և՛ այսօր այդ կախարդությունները խափանվել ու խափանվում են միայն Հիսուս Քրիստոսի Ամենահաղթ Սուրբ Զորությամբ՝ հոգևորականների կողմից զորավոր աղոթքների ընթերցմամբ և տնօրհնեքի միջոցով: «Եվ ի վերջո, զորացե՛ք Տիրոջով և Նրա ամենակարող զորությամբ: Ձեզ վրա՛ առեք Աստծո սպառազինությունը, որպեսզի կարողանաք դեմ կանգնել սատանայի հնարքներին» (Եփեսացիներ 6.10-11):

Տնօրհնեքի կարգը

Սուրբ Ծննդյան տոնի առթիվ կատարվող տնօրհնեքի ժամանակ, իբրև ադամորդու ֆիզիկական գոյության երեք հիմնական տարրեր, քահանայի կողմից օրհնվում է տան հացը, ջուրն ու աղը:

Սուրբ Ծննդյան տնօրհնեքի ժամանակ քանանան, տուն մտնելով, տալիս է ծննդյան ավետիսը, երգում Սուրբ Մովսես Խորենացու՝ այդ օրվան նվիրված «Խորհուրդ մեծ և սքանչելի» շարականը և Սուրբ Ղուկասի Ավետարանից ընթերցում Քրիստոսի ծննդյանը վերաբերող հատվածը: Ապա Սուրբ Ավետարանով և խաչով օրհնում է ընտանիքի անդամներին, տան բարիքները՝ հացը, աղը (որպես խաղաղության, մաքրության և բարեպաշտ կյանքի խորհրդանիշ) և ջուրը (որպես մկրտության խորհրդանիշ) այնպես, ինչպես Քրիստոս աշխարհ գալով օրհնեց ջուրը, երկիրը և նրա պտուղները, որոնք նախկինում անեծքի տակ էին Ադամի պատճառով: Ապա քահանան օրհնված ջրով խաչաձև ցողում է տան պատերը, խնկարկում է տունը և ընտանիքի անդամների համար Աստծուց խնդրում պահպանություն ու օրհնություն:

Սուրբ Հարության տոնին քահանան տնօրհնեքի արարողության ժամանակ երգում է Ներսես Լամբրոնացու «Այսօր յարեաւ ի մեռելոց» զատկական շարականը: Ապա Սուրբ Մատթեոսի Ավետարանից ընթերցում Քրիստոսի համբարձմանը վերաբերող այն հատվածը, ուր Հիսուս Իր առաքյալներին իշխանություն է տալիս և ուղարկում նրանց աշակերտ դարձնելու բոլոր ազգերին և մկրտելու Սուրբ Երրորդության անունով՝

ուսուցանելով պահել այն բոլորը, ինչ որ Ինքն է պատվիրել: Իսկ վերջում էլ ասում. «Եվ ահա Ես ձեզ հետ կլինեմ միշտ՝ մինչև աշխարհի վախճանը» (Մատթեոս 18.16-20):

Սուրբ Զատկին բացի ջրից, աղ ու հացից (որպես Քրիստոսի Մարմնի խորհրդանիշ), օրհնվում է նաև գինի և ձու (քանի որ Հայ եկեղեցին մինչև Համբարձում է տնօրհնեք կատարում, ապա պարտադիր չէ ձվերը ներկված և խաշված լինեն): Ըստ Սբ. Գրիգոր Տաթևացու՝ ձուն օրինակն է աշխարհի. դեղնուցը խորհրդանշում է երկիրը, սպիտակուցը` ջրերը, թաղանթը՝ օդը, իսկ կեղևը` երկինքը: Կարմիր գույնը խորհրդանշում է Քրիստոսի արյունը, իսկ կարմիր ներկված ձուն՝ Քրիստոսի արյամբ աշխարհի փրկվելը:

Ապա քահանան օրհնված ջրով խաչաձև ցողում է տան պատերն ու օրհնում տունը:

Նորակառույց բնակարանի տնօրհնեքի արարողությանը քահանան երգում է Սուրբ Սահակ Պարթևի Հոգեգալստյան «Այսօր երկնայինքն ուրախանան» շարականը: Սուրբ Ղուկասի Ավետարանից ընթերցում «Հիսուս և Զակքեոս մաքսապետը» (19.1-10) հատվածը, աղոթում «Տէր Աստուած ամենակալ»-ը և ինչպես Սուրբ Ծննդյան և Հարության տնօրհնեքի ժամանակ, խնկարկում է նորակառույց բնակարանը և օրհնված ջրով խաչաձև ցողում տան չորս կողմը:

Տնօրհնեքի արարողության վերջում, որպես օրհնության և առատության նշան, քահանան տան բնակիչներին մի նշխար է տալիս: Այն սրբությամբ պետք է պահվի ալյուրի մեջ կամ մի այլ վայելուչ տեղ:

Տնօրհնեքը ուրախությամբ և օրհնությամբ է լցնում տներն ու ընտանիքները: Այսօր անչափ դժվար է, հատկապես մայրաքաղաքում, որ քահանաները բոլորի տները այցելեն և տնօրհնեք կատարեն, ուստի անհրաժեշտ է, որ մարդիկ իրենք այցելեն եկեղեցի և դիմեն քահանային տնօրհնեքի կատարման համար:

«Եթե Տերը տունը չշինի, իզուր են չարչարվում այն շինողները, եթե Տերը քաղաքը չպահպանի, իզուր են հսկում պահապանները նրա» (Սաղմոս 126.1):

Կարինե Սուգիկյան

 

09.01.17
ԲաԺանորդագրվել
Ընթերցել նաև
Օրհնությամբ ՝ ԱՀԹ Առաջնորդական Փոխանորդ Տ․ Նավասարդ Արքեպիսկոպոս Կճոյանի
Կայքի պատասխանատու՝ Տեր Գրիգոր քահանա Գրիգորյան
Կայքի հովանավոր՝ Անդրանիկ Բաբոյան
Web page developer A. Grigoryan
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի 2014թ․