Հաճախ մարդիկ իրենց գաղափարներն ուրիշներին հաղորդելու և ավելի պարզ բացատրելու նպատակով առակներով են խոսում:
Առակը փոխաբերական իմաստ ունեցող պատմություն է, որը նպատակ ունի անուղղակի կերպով որևէ ճշմարտություն բացահայտել: Հնում «առակ» բառը նշանակել է նաև խրատ, իմաստություն։
Առակները ստիպում են ունկնդիրներին հետաքրքրվել, մտածել, խոկալ և ինքնուրույն եզրակացություններ անել:
Կայքի «Առակներ» բաժինը ներկայացնում է մարդկանց կյանքի տարբեր դրվագներ ու իրավիճակներ: Այս հոգեկերտիչ բարոյական պատմությունները օգնում են մարդուն բացահայտելու և հասկանալու Աստծո կամքը: Ավետարանական ու եկեղեցու ուսուցումների վրա խարսխված այս առակները, անկասկած, բարոյական անփոխարինելի ներդրում են մարդու հոգևոր աճի մեջ:
Աստվածային սեր, նախախնամություն, արդարություն և ամենակարողություն, աղոթք և պահեցողություն, «ես»-ի և մեղքի հաղթահարման բազում ուղիներ. ահա այս թեմաներն են արծարծված առակներում:
Անուրանալի է առակների ուժը, քանի որ հասարակ ժողովրդի մտքի վրա ավելի մեծ տպավորություն է գործում նյութական ձևի վերածված պատկերը, քան՝ վերացական գաղափարը:
Մարդ արարածը սիրում է սովորել օրինակով. ընդօրինակելը նրա համար ավելի հեշտ է, քան վերացական խրատը։
«Եվ ինչպես, երբ ծառն են տնկում, զգուշանում և պահպանում են, որ ամրանա և պտուղ տա, այդպես էլ պետք է խրատը լսել, մտապահել, որ պտղաբերի» (Սբ. Գրիգոր Տաթևացի):
Կազմեց Կարինե Սուգիկյանը
Մի բանվոր բարձրանում է լեռների վրա գտնվող մատուռը, որպեսզի աղոթի և Աստծուց ունեցվածք ու կյանքի հարմարավետ պայմաններ խնդրի: Ներս է մտնում և նկատում, որ մի մարդ, լացակումած աչքերով, ծնկաչոք աղոթում է ու բանվորին տեսնելով՝ ուրախացած ասում.
- Հոգու դառնությունից ու ծանրությունից արդեն մեկ ամիս է այստեղ տառապում եմ. Աստծուց ունեցվածք խնդրեցի, ապահով կյանք, փող, հարստություն: Եվ իմ աղոթքից հետո մատուռի հետևում մի հսկայական ոսկու ձուլակտոր գտա, .....
Թեբայիդայից գնացինք Նիկոպոլիս քաղաքը և այնտեղ խոսեցինք սոփեստ Փիմամնոնի հետ հոգեշահ շնորհի մասին: Եվ նա պատմեց մեզ և ասաց. «Երմո քաղաքում մի ավազակ կար՝ Դավիթ անունով, որը շատերին կողոպտեց, շատերին սպանեց և բազում չարիքներ գործեց, որ ուրիշ մեկը երբևէ չէր գործել: Մի անգամ լեռան վրա, երբ ավազակության էր դուրս եկել և իր հետ ուներ երեսուն մարդ, իր գործած հանցանքների համար սրտի մեջ զղջում եկավ, և թողնելով իր հետ եկած զինված մարդկանց` գնաց վանք: .....
Սաստիկ հարբեցող մի մարդ կար: Նա շուն ու կատու ուներ, որոնք անդադար վիճում էին, թե իրենցից ով է տիրոջ իսկական ընկերը:
Մի օր, երբ նա կրկին ցանկացավ խմել, կատուն իսկույն հայտնվեց կողքին, ինչպես միշտ էր անում և օգնում նրան, երբ նա փող չէր ունենում:
- Վաճառի՛ր ինձ և քեզ համար խմելու բան գնիր: Իսկ ես որպես քո ամենահավատարիմ և իսկական ընկեր, կփախչեմ և քեզ մոտ կվերադառնամ:
Ասածն արած էր: Հարբեցողը վաճառեց կատվին և այդ գումարով մի շիշ գինի գնեց: Արդեն .....
Աբբա Որսիսիոսն ասաց. «Եթե մարդն իր սիրտը պահի բարու և աստվածային խոսքի մեջ, թշնամին նրանից հեռու կմնա, իսկ եթե նրա մեջ բռնելու տեղ գտնի, կամացկամաց կհեռացնի Աստծուց: Ինչպես ճրագը, որ լույսի անոթ է և լույս է ծագեցնում, իսկ եթե ծուլանա յուղ վերցնել, կհանգչի, և խավարը կզորանա նրա վրա, և չի կարողանա մեզ համար լույս ծագեցնել, քանզի նախքան լույսի անհետացումն ու մարումը՝ սնուցման կարիքն ուներ: Արդ, եթե թշնամին տեսնի, որ ո՛չ լույս կա և ո՛չ էլ հրի .....
Մեկը հարցրեց ծերին.
- Ես ողորմություն տվեցի աղքատին: Փոխարենն ի՞նչ կստանամ:
- Բացի այն, որ թեթևացրել ես խեղճի լուծը, բացարձակապես ոչինչ: Իսկ եթե քեզ ոչ թե աղքատն էր հետաքրքրում, այլ քո գործարքը, ապա չարաչար սխալվել ես ու պարտվել:
Ռուսերենից թարգմանեց Էմիլիա Ապիցարյանը
.....
Ոմն եղբայր հարցրեց հայրերից մեկին և ասաց. «Երբ այնպես է պատահում, որ քնով ծանրանում եմ, և անցնում է աղոթքի ժամը, ամոթից չեմ ուզում աղոթք անել»: Ծերն ասաց. «Եթե պատահի, որ ննջես մինչև առավոտ, վե՛ր կաց, փակի՛ր քո դուռն ու պատուհանը և կատարի՛ր տվյալ ժամի պաշտամունքը, որովհետև գրված է. «Քոնն է ցերեկը, քոնն է գիշերը. և ամենայն ժամ է փառավորվում Աստված» (Սաղմ. ՀԳ 16):
«Սուրբ հայրերի վարքն ու կենցաղավարությունը» գրքից, Հատոր .....
«Տատիկս,- պատմեց Ելենան,- իր չորս զավակներին այսպես փրկեց: Դուստրն ու երեք որդիները ռազմաճակատ մեկնեցին, իսկ տատիկս պատերազմի ողջ ընթացքում խիստ պահք պահեց չորեքշաբթի և ուրբաթ օրերին: Չորսն էլ պատերազմից անվնաս վերադարձան, իսկ նա շարունակում էր պահեցողությունը: «Մայրի՛կ,- ասում էին զավակները,- մենք ողջ վերադարձել ենք, ինչո՞ւ ես շարունակում պահք պահել»: «Տիրոջ հանդեպ երախտագիտության զգացումից,- պատասխանում էր տատիկս:- Մի ընտանիք .....
Հայր Անտոնիոսը մարգարեացավ հայր Ամոնի մասին և ասաց. «Դու մեծապես կառաջադիմես Աստծո երկյուղի մեջ»: Հանեց նրան իր սենյակից դուրս, ցույց տվեց մի մեծ ժայռ և ասաց նրան. «Հայհոյի՛ր այս վեմին, ապտակի՛ր և հարվածի՛ր դրան»: Եվ նա այդպես արեց: Ասաց նրան հայր Անտոնիոսը. «Քեզ որևէ բան ասա՞ց այդ վեմը»: Նա ասաց` ո՛չ: Անտոնն ասաց. «Դու նույնպես ապագայում պետք է հասնես այդ չափին»: Եվ այդպես էլ եղավ, քանզի այնպիսի գերազանցության հասավ հայր .....
Սատանան ո՛չ մեր ուղեղից է վախենում, ո՛չ՝ մեր գիտելիքներից: Նա ավելի շատ ունի դրանցից: Նա նույնիսկ մեր առաքինություններից չի վախենում: Դրանցից էլ ավելի շատ ունի քան՝ մենք: Միայն մի առաքինություն չունի և դա նրան սպանում է, իսկ մեզ՝ փրկում: Ո՞ր առաքինությունն է:
Մի անգամ, ինչ-որ բանի հասնելով, հպարտ-հպարտ իմ ծերի մոտ գնացի: Նա, ինձ տեսնելով, միանգամից հասկացավ, որ սայթաքել եմ և չսպասելով, որ խոսքս սկսեմ, ասաց.
- Ինչո՞ւ ենք այդպես հպարտանում, որդյա՛կ: .....
Ծերն ասաց. «Ձկները չեն կարող այնպես անել, որ ձկնորսն իրենց ցանցը չգցի, բայց եթե իմանան, կարող են խույս տալ և ապրել: Այդպես էլ մենակյացը՝ չի կարող սատանային արգելել փորձելու իրեն, սակայն իմանալով՝ խույս կտա ցանկությունից և բարկությունից»:
«Սուրբ հայրերի վարքն ու կենցաղավարությունը» գրքից, Հատոր Ա, Էջմիածին 2016
.....
Մի անգամ շան կեղտի մեջ ընկա: Թվում է՝ մեծ բան չէ, միայն կոշիկս կեղտոտեցի: Բայց ո՛չ ավտոբուս կարող ես նստել, ո՛չ խանութ մտնել, ո՛չ հյուր գնալ, մինչև կոշիկդ չլվանաս՝ գարշահոտություն է արձակում: Պարտադիր չէ մինչև կոկորդդ աղտոտության մեջ խրվես, որպեսզի քեզնից էլ գարշահոտ գա:
Այդպես էլ մեր մեղքերն են: Պարտադիր չէ «ամենածանր» մեղքերը գործել: Փոքր մեղքերն էլ բավական են, որպեսզի դրանցով «բուրես»:
Ռուսերենից թարգմանեց Էմիլիա Ապիցարյանը
.....
Գումար վաստակելու փափագով լցված երիտասարդը մտնում է մի խաղատուն և մասնակցում վիճակախաղի և ամեն անգամ պարտվում է ու իր գումարները տանուլ տալիս: Այնուհետև մի պահ դադար է առնում, դուրս է գալիս խաղատնից և իր կողքին կանգնած անծանոթ մարդուն ասում է.
-Ուզում եմ, որ իսկապես Աստծո կամքով լինի, եթե վիճակախաղի տոմս շահեմ, ապա այդ գումարով շատ բարի գործեր կանեմ մարդկանց համար:
Անծանոթը պատասխանում է.
-Իսկապես ուզո՞ւմ ես իմանալ, թե որն է Աստծո .....
Հայր Կասիանոսը պատմեց, թե մի իշխան կրոնավոր դարձավ, բաժանեց իր ողջ ունեցվածքն աղքատներին և մի փոքր պահեց իր կարիքների համար, սակայն հանձն չառավ կատարյալ հնազանդություն, խոնարհություն, անընչություն և համաձայնություն` չունենալու անգամ անձնական մեկ ասեղ: Սրան մեծն Բալիսիոսն այսպես պատասխանեց. «Քո իշխանությունը կորցրիր, սակայն միանձնություն չգտար»:
«Սուրբ հայրերի վարքն ու կենցաղավարությունը» գրքից, Հատոր Ա, Էջմիածին .....
Մի մարդ Պատարագի ժամանակ կողքին կանգնածների խոսակցությունը լսեց՝ տնային գործերի, եղանակի, առօրյայի մասին… Արդար զայրույթով բռնկվեց: Խիստ հայացքով այրեց Աստծո տան կարգը խախտողներին և ուրիշներին չխանգարելու համար շշուկով նկատողություն արեց նրանց: Գործն ավարտելով, կրկին Պատարագին դարձավ, սակայն շուտով նկատեց, որ մտածում է ոչ թե այն մասին, թե ինչ է երգվում կամ ազդարարվում, այլ բոլորովին կողմնակի բաների՝ նույն տնային գործերի, եղանակի…
Եվ .....
Հայր Հովհաննեսը պատմեց և ասաց. «Մեծատուն և հույժ գեղեցիկ մի պոռնիկ կար Եգիպտոսում, որի մոտ իշխաններն էին մտնում: Մի օր նա անցնում էր եկեղեցու կողքով և կամեցավ ներս մտնել, իսկ կիսասարկավագները, որ դրսում էին, թույլ չտվեցին ներս մտնել` ասելով. «Արժանի չես մտնելու Տիրոջ տունը, որովհետև պիղծ ես»: Եվ մինչ նրանք վիճում էին իրար հետ, եպիսկոպոսը լսեց աղմուկը, և եկավ նրանց մոտ: Կինը նրան ասաց. «Թույլ չեն տալիս ինձ եկեղեցի մտնել»: Եպիսկոպոսը .....
